Arama
Cem Sultan kimdir? Cem Sultan Fatih Sultan Mehmet’in veliahtı mıydı?
Son günlerde "Fatih'in portresindeki kişi" olarak gündeme gelen Cem Sultan, Osmanlı tarihinin en çok tartışılan şehzadelerinden biri. Cem Sultan, Fatih Sultan Mehmet'in ölümünün ardından ağabeyi II. Bayezid ile büyük bir taht mücadelesine girmiş; Avrupa topraklarına sığınmasının ardından yaşamının 13 yılını gurbet ve esaret hayatı ile geçirmişti. Peki, Cem Sultan kimdir? Cem Sultan Fatih Sultan Mehmet'in veliahtı mıydı? Cem Sultan taht mücadelesini nasıl kaybetti? Cem Sultan, Osmanlı hanedanında hacca giden tek şahsiyet miydi? Cem Sultan'ın hayatı…
Fransa Kralı, Alman İmparatoru, Macar Kralı, Papalık ve Memluk Sultanı, Cem'i ele geçirip kendi siyasi amaçları için kullanmaya çalıştılar.
💠
Avrupa'da Cem'i kullanarak Haçlı Seferi düzenleme fikri sürekli gündemdeydi. Cem ve Mısır'da bulunan ailesi nedeniyle gerilen Osmanlı-Memluk ilişkilerinde yaşanan sorunlar, sonunda savaşa kadar gitti.
Cem Sultan olayından en çok faydalananlar Rodos şövalyeleri oldu. II. Bayezid'den Cem'in masrafları adı altında her yıl 45 bin altın aldılar ve Osmanlı toprakları ve kıyılarında ticaret serbestisi elde ettiler.
📌 Şövalyeler Cem'in Mısır'da bulunan annesi Çiçek Hatun'dan epey para almışlar; Memluk Sultanı Kayıtbay'dan da şehzadeyi teslim edeceklerini söyleyerek 20 bin altın almışlardı.
Cem Sultan, Mısır'a sığındığında Memluk Sultanı Kayıtbay'dan hacca gitmek için izin istemiş ve yanına annesi ile eşini alarak kafileye katılmıştı.
💠
Mekke ve Medine'yi ziyaret edip hac görevini ifa eden Cem, 1482 Mart'ında Kahire'ye dönmüştü.
Osmanlı hanedanında hacca giden tek şahsiyet, Cem Sultan olmuştu. İmparatorluk döneminde Cem'den önce ya da sonra Osmanlı hanedanının erkek üyelerinden hiç kimse hacca gitmemiştir.
📌 İmparatorluğun sona ermesinin ardından Sultan Vahdettin hacca gitmişse de siyasi karışıklıklar nedeniyle haccı tamamlayamadan umre yapıp dönmek zorunda kalmıştır.
Cem Sultan'ın bir hastalıktan mı yoksa zehirlenerek mi öldüğü hala tartışılan bir konudur.
💠
Bu konudaki genel kanaat, Cem'in Fransa Kralı'na teslim edilmeden önce Borgialar tarafından ağır ağır tesir eden bir zehir ile zehirlendiği yönündedir.
Şehzadenin naaşına da rahat verilmemiş; pek çok devletin çekişmesine sebep olmuştur. Cenazesi, namazı Celal ve Sinan Beyler ile birkaç sadık adamı tarafından kılındıktan 86 gün sonra Gaeta'ya götürülmüş; Fransa, Papalık, Napoli ve Osmanlı arasında 2 yıldan fazla süren çekişmeden sonra Lecce'ye nakledilmiş, 1499'da Napoli Kralı tarafından Osmanlı'ya gönderilmişti.
📌 Cem Sultan'ın cenazesi Bursa'da Muradiye Camii haziresindeki Mustafa-yi Atik türbesine gömüldü. Ancak 1855 Bursa depreminde şehzadenin sandukası kayboldu.
Cem Sultan'ın ağabeyi II. Bayezid ile olan mücadelesi ve vatanından uzakta geçirdiği acıklı hayatı kadar şairliği de dikkat çekmiştir.
💠
Şiir konusunda doğuştan bir yeteneğe sahip olan Cem Sultan, başına gelen hadiseler dolayısıyla kendisini şiire vermiş, hem içini dökmüş hem de oyalanmıştı.
Cem Sultan'ın Fâl-ı Reyhân-ı Cem Sultan adlı 48 beyitlik bir mesnevisi vardır. Farsça şiirlerine bakıldığında Osmanlı hanedanı içinde bu dili en iyi bilenlerden birisi olduğu görülür. Avrupa'da geçen ıstıraplı günlerinde müessir şiirler yazmıştır. Biri Farsça biri Türkçe olmak üzere iki divânı vardır.
Cem bazı şiirlerinde ağabeyine acı sitemlerde bulunur. Bir şiirinde II. Bayezid'e şu dizeleri ile seslenir:
Sen pister-i gülde yatasun şevk ile handân
Ben kül döşenem külhan-ı mihnetde sebep ne?
Cem gibi bir şair olan II. Bayezid ise ona şu şekilde cevap vermiştir:
Çün rûz-ı ezel kısmet olunmuş bize devlet
Takdire rızâ virmiyesün böyle sebep ne?
Haceü'l-Haremeynüm diyüben da'vi kılırsun
Bu saltanat-ı dünyeviyeye bunca sebep ne?
Derlenmiştir.
Erhan Afyoncu, Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2016.