Arama
Fransız işgaline karşı savaşan bir mücahit: Emir Abdülkadir Cezairi
Fransa, dünya sömürgecilik tarihinde en utanç verici sayfalara sahip ülkelerden biri. 19. yüzyılda Fransa'nın Cezayir'deki katliamları emperyalizmin kanlı yüzünün göstergesiydi. Cezayir'i öyle bir yağmaladılar, yer altındaki madenlerinden, insanların zihinlerine kadar öyle bir sömürü düzeni kurdular ki, günümüzde yine o kirli yüzleriyle karşımızdalar. O gün de emperyalizme direnen kahramanlar vardı. İşte onlardan biri; Emir Abdülkadir Cezairi. Cezayir'i Fransız işgaline karşı örgütleyen savaşçı ve aynı zamanda bir alim. Tam on dört yıl mücadele etti, direnişin Müslüman lideri oldu. Öyle ki, at üstünde kılıcını kınına koymadan düşmanı hayrete düşüren mücadelesi için "Bineğinin eyeri onun tahtıydı" demişlerdi. Emir Abdülkadir'in mücadelesinin son bulmasıyla Cezayir, dünya tarihinin en kanlı katliamlarından birine sahne oldu.
Fas yoluyla İngiltere'den sağladığı top ve tüfeklerle düzenli bir ordu kurdu. Ülkenin iç kesimlerinde askeri teçhizat üreten fabrika, ambar ve atölyeler açarak; top mermisi, süngü, kurşun ve değişik silahlarla barut üretilmesini sağladı.
İyi bir istihbarat ağı kuran Emîr Abdülkadir, eğitimi yaygınlaştırdı ve halkı bağımsızlık konusunda bilinçlendirdi.
Tarihler 30 Mayıs 1837'yi gösterdiğinde Emîr Abdülkadir, Fransız işgal kumandanı General Bugeaud ile Tafna Antlaşması'nı imzaladı; böylece memleketin üçte ikisine hâkim oldu.
General Bugeaud, Emîr Abdülkadir hakkında şu sözleri söylemişti: "Abdülkadir hızlı, zeki, ne yapacağı belli olmayan bir düşmandır. Dehası ve temsil ettiği inanç sayesinde kazandığı itibarla kitleleri bize karşı harekete geçiriyor. Kendisi sıradan bir insan değil; Müslümanların severek arzuyla beklediği ve hasretle kucakladığı bir liderdir."
Fransızlar, askeri güçlerini arttırarak Cezayir'i her yerden kuşatmaya başladılar. Doğuda Osmanlı tâbiiyetini sürdüren ve kendilerine karşı direnen Ahmed Bey'i yenerek Kostantîne şehrini zapt ettiler. 1839 sonbaharında nüfuzunu sınırlandırmak için Abdülkadir'le görüşmek istediler.
Red cevabı alınca da kuvvet göndererek Cezayir'i Kostantîne'ye bağlayan Bîbân Geçidi'ni ele geçirdiler. "Cihâd-ı mukaddes" ilan eden Abdülkadir, küçük fakat hareket kabiliyeti yüksek birliklerini Fransızlar üzerine sevk etti.
1840 sayısı arttırılan ve kuvvetlerini Abdülkadir'in harp taktiğine uygun şekilde hazırlayan Fransızlar büyük bir taarruza geçtiler. Pek çok önemli şehri işgal ettiler. 16 Mayıs 1843'te Abdülkadir'in seyyar ordugâhını bile bastılar. Abdülkadir Fas'a sığınmak zorunda kaldı.
Peşini bırakmayan General Bugeaud, 1844 Ağustos'unda Isly'de Fas ordusunu yendi; 1844 Ekim'inde imzalanan Tanca Antlaşması'yla Fas sultanını, Abdülkadir'i desteklemekten vazgeçirdi.
Emîr Abdülkadir, Cezayir topraklarına döndü ve bir Fransız birliğini bozguna uğrattı. Ancak, gittikçe artan Fransız baskısı karşısında yerli kabilelerin kendisinden uzaklaştıklarını gördü.
Fransa, askeri kuşatma ile kalmamış, direnişçilerin içine nifak sokmayı da başarmıştı. Fransız ajanların etkisiyle Ticanî ve Kadirî tarikatları arasında görüş ayrılıkları çıkmış, ortaya sahte mehdiler bile çıkmıştı. İç karışıklıklar nedeniyle Abdülkadir'in ordusu zayıf düşmüştü. 1846 yazında çaresizlik içinde tekrar Fas'a sığındı.