Arama
İslam astronomisinin son büyük temsilcisi Takiyüddin kimdir?
İslam astronomisinin son büyük temsilcisi Takiyüddin, matematik ve astronomi alanlarında yaptığı çalışmalarla çığır açtı. Teleskobun asıl mucidi olan Osmanlı bilim adamı, aynı zamanda devletin tek rasathanesini de yapmıştı. Takiyüddin, mekanik saatlerden, kaldıraçlar ve göllerden, ırmaklar ile kuyulardan su çekmekte kullanılan çeşitli araç gereçleri de tasarladı. Peki, Osmanlı'nın yetiştirdiği en önemli mühendislerden olan Takiyüddin'in çalışmaları neden engellenmeye çalışılmıştı?
📌Güneş'in ve gezegenlerin enlem çizgisine varış yüksekliklerini bulmak için meridyen yönüne doğru büyüklüğü 7 metreye yakın olan duvar kadranı inşa edildi.
📌İstanbul Rasathanesi için imal edilen bu düzenek 6 metre yüksekliğindeydi. Prof. Dr. Fuat Sezgin Aletler kitabında özellikle «Merkür ve Venüs'ün problemli konumları»nın gözlemleri vurgulandığını belirtir.
📌Bu alet, gece-gündüz yıldızların konumlarını gökyüzünün bütün yönlerinde gözlemlemeyi olanaklı kılmaktaydı. Ayrıca, İstanbul Rasathanesi'nin diğer bütün araçları gibi bu araç da Merâga Rasathanesi'ndeki öncülerinin iki katı büyüklüğündeydi.
Prof. Dr. Fuat Sezgin'in gözünden İstanbul rasathanesini okumak için tıklayın.
📌XVI. yüzyıl Osmanlı ilminin en önemli temsilcisi Takiyüddin, matematik, astronomi, fizik, optik, mekanik ve tıp konularında çeşitli eserler kaleme aldı. Fakat eserlerinin yaklaşık üçte birini astronomiye ayırmasından asıl ilgisinin bu konuya yönelik olduğu söylenir.
📌Takiyüddin yerin ekliptik düzlemi ile ekvator arasındaki eğimi 23° 28′ 40" olarak bulması onun astronomi sahasında önemli çalışmalarından biridir. Bu değer bugün kesin olarak bilinen ve 23° 27′ olan değerden yalnızca bir dakika 40 saniye kadar farklıdır ve o zamanın koşullarında gerçeğe en fazla yaklaşan değerdir.
📌XVI. yüzyılın ünlü astronomu Copernicus'in sinüs terimini kullanmamasına rağmen sinüs, kosinüs, tanjant ve kotanjanttan söz ettiği bilinir. Takiyüddin ise bunların tanımlarını vermiş, kanıtlamalarını yapmış, ayrıca birer derecelik aralıklarla 1°'den 90°'ye kadar hesaplanmış sinüs ve tanjant tabloları hazırlamıştı.
📌Aritmetik alanında kendine özgü pratik bir rakamlama sistemi geliştirerek altmışlı kesirlerin yerine ondalık kesirleri kullanmaya başlamış, böylece ondalık kesirlerin Batı'da bunu ilk kullanan Simon Stevin'den önce Doğu'da bilindiğini ortaya koydu.