Arama
İslam dünyasının yetiştirdiği büyük alim; Abdullatif el-Bağdadi kimdir?
Abdullatif el-Bağdadi, İslam dünyasında yetişen en önemli filozof, edip, dilbilimci, muhaddis, tarihçi ve tabipti. Şeker hastalığının teşhisini Batılı bilim adamlarından 6 asır önce keşfetti. 160'dan fazla eser kaleme aldı. Anadolu toprakları dahil olmak üzere ilmini artırmak için uzun seyahatler yaptı. Kudüs fatihi Selahaddin Eyyubi ile tanışmak için Filistin'e gitti. Burada hastalanan Selahaddin Eyyubi'yi tedavi etti. Peki, Abdullatif el-Bağdadi'nin ilim dünyasına katkıları nelerdi? Bağdadi'ye göre Selahaddin Eyyubi'nin başarısının sırrı neydi? Abdullatif el-Bağdadi'nin hayatı hakkında bilinmesi gerekenleri derledik.
📌1199-1201 yılları arasında Mısır'da bulunan Abdüllatîf el-Bağdâdî, o yıllarda Mısır'da meydana gelen büyük kıtlığı, Mısır halkının yaşadığı maddî ve manevi perişanlığı gördü. Bu iktisadî ve sosyal krizi ünlü el-İfâde ve'l-itibâr adlı eserinde ayrıntılı bir şekilde anlattı.
📌1206'da Kudüs'te Mescid-i Aksâ'da, 1207'de de Şam'ın Aziziye Medresesi'nde müderrislik yaptı. Şam'da verdiği dersler daha çok tıp alanında idi. Nitekim o tıp ilmi ile ilgili önemli eserlerini burada kaleme aldı.
📌Ömrünün son on yılında doğu ve güneydoğu Anadolu'da seyahatler yaptı. 1220-1229 yılları arasındaki bu seyahatlerde; Erzurum, Erzincan, Kemah, Malatya, Divriği ve Besni gibi Anadolu'nun o dönemdeki önemli merkezlerine gitti.
📌Mengücükoğulları'ndan Alâeddin Dâvûd b. Behrâm tarafından himaye edilen Abdullatif el-Bağdadi, daha sonra Halep'e gitmek için yola çıktı. Halep'te kaldığı üç yıl içinde tıp olmak üzere pek çok alanda ders verip eser yazdı. Sonraki yıllarda doğduğu şehir Bağdat'a gittiğinde yakalandığı hastalıktan kurtulamayarak vefat etti.
📌Tıp, felsefe ve mantık alanları başta olmak üzere 160'tan fazla eseri vardır. Bunların elli üçü tıp ve farmakoloji, dördü zooloji, dördü botanik, yirmisi mantık, on sekizi felsefe, on üçü nahiv, sekizi hadis, ikisi tefsir, ikisi fıkıh, ikisi kelâm, onu metodoloji ve tarih, dördü de ahlâk ve siyaset konularında kaleme alındı. Dil, edebî tenkit, matematik, seyahat hatıraları, mineraloji gibi çok değişik ve farklı konularda eserleri de bulunur.
📌Abdullatif el-Bağdadi, dünyada Çin ve Grek hekimlerinin bildiği şeker hastalığının karaciğerle ilgisi olduğunu ilk defa tespit eden tabiptir. Fi'd-diyabitis adlı eseri, dünya tıp tarihinde önemli bir çalışmadır.
📌Bağdadi, bu hastalığın belirtilerini arasında çok idrara çıkmak, çok aşırı susamak, bu da çok su içmek ve ardından da idrara çıkmak, içilen suyun vücuda bir fayda sağlamadan çok hızlı bir şekilde böbrekten geçmesi ve dışarı atılması, ardından vücutta bir kuruluğun görülmesinin yer aldığını belirtir.
📌Bağdadi, bu hastalığın asıl sebebinin karaciğerin aslî fonksiyonunu yerine getirememesinden kaynaklandığını belirtir. Batı'da bu hastalık tam olarak 19. yüzyılda tanınsa da bundan asırlar önce önemli İslam hekim Bağdadi hastalığın bugün bilindiği teşhisleri ortaya koydu.
📌Çok sayıda eser kaleme alsa da bunların çoğu Moğol istilası sırasında kayboldu ve sadece isimleri kaldı.