Arama
İslam Sanatına Adanmış Bir Ömür: Titus Burckhardt
Gelenekselci ekolün önde gelen isimlerinden olan Titus Burckhardt, İsviçre'de kurulu olan düzeninin bozup Fas'a yerleşir. Merakının peşinden giden bu usta yazar, kendini Doğu ve Batı sanat dünyasının sınırında bulur. Burada bir karar vermesi gerektiğinin farkında olan Burckhardt'ın ilginç yaşamı...
KORUNMUŞ BİR ŞEHİR: FAS
🔸 Henüz öğrenciyken tanıştığı mühtedi İsa Nureddin ile kurduğu yakınlık İslam sanat ve maneviyatına olan merakını iyice artırır. Bir geleneği veya kültürü tanımanın en etkili yolunun onu yaşayan ve yaşatan insanlarla bir arada olmak olduğuna inanan Burckhardt, bir süre Fas'ta yaşamaya karar verir.
🔸 Mağrib ülkelerinden biri olan Fas, teknolojik üstünlüğün hissedilmediği yüksek oranda kültürü korunmuş bir şehirdir. Gerek insanların yaşam biçimi ve davranış kodlarıyla gerekse de yüzyıllardır ayakta duran mimarisiyle Fas, Burckhardt'ın İslam ile kurmak istediği yakın temas için biçilmiş kaftandır.
Mühtedi ne demek?
Arapça kökenli olan mühedi kelimesi, sonradan Müslüman olmuş kimselere verilen isimdir.
Mağrib ne demek?
Arapça kökenli olan bu kelime Kuzey Batı Afrika ülkeleri için kullanılan bir terimdir.
HAYATININ DÖNÜM NOKTASI
🔸 Aldığı radikal karar ile Fas'a yerleşen Burckhardt, yaklaşık beş yıl burada kalır. Bu sürecin ilk aşamasında Fas'ın kuzey bölgesinde yaşamayı tercih eder. Burada çiftçilik ve hayvancılık gibi yerli halkın yaptığı her türlü işi deneyimler. Böylece her kesimden insanla tanışma fırsatı bulur. Bu sırada gözlem ve tespitlerini aktarmak amacıyla Almanca olarak "Zamanın Kıyısındaki Ülke" isminde bir kitap yazar.
🔸 Beş yıllık sürenin ikinci aşamasında ise ülkenin büyük şehirlerinden sayılan Fes'te yaşamaya karar verir. UNESCO'ya göre dünyanın en eski üniversitesi sayılan Karaviyyin Üniversitesi'nde İslami ilimlerin çeşitli alanları ile ilgili araştırmalar yapar. Bu sırada Arapçayı da öğrenir.
🔸 İslam'ı kabul etmesi, 1934 yılında henüz 26 yaşında iken, Fas'ta bulunduğu süre içerisinde gerçekleşir. İsmini İbrahim İzzeddin olarak değiştirir.
NEREDE ÇALIŞTI?
🔸 İbrahim İzzeddin, İsviçre'ye döndükten sonra şehircilik ve mimari alanlarında çalışmalar yapan, kitap basan Urs Graf yayınevinde işe başlar. Lozan ve Olten şehirlerinde yaklaşık 25 yıl boyunca sanat yöneticiliği yapar.
🔸 1972- 1977 yılları arasında UNESCO tarafından yürütülen Fas'ın kültürel mirasının korunması projesinde yer alır. Kültür danışmanı olarak görev aldığı bu proje kapsamında Fas hakkında oldukça detaylı bir rapor hazırlar.
🔸 1980- 1983 yıllarında 1972'de başlatılan ve her üç senede bir defa düzenlenen Ağa Han mimarlık ödüllerinin dokuz kişilik jüri heyetinde yer alır.
FES, İSLAM ŞEHRİ
🔸 Gelenekselci ekolün en önde gelen temsilcilerinden Titus Burckhardt, 76 senelik ömrüne birçok başarı hikayesi sığdırır. Kaleme aldığı kitaplar günümüzde dahi birçok dile çevrilir ve üzerine araştırmalar yapılır. Onun başyapıtlarına bakıldığında İslam kültür ve şehirciliğinin derinlemesine özümsendiği ve başarılı bir şekilde aktarıldığı görülür.
🔸 İlk basımı 1960 yılında yapılan "Fes, İslam Şehri" kitabının aslı Almancadır. Yakın zamanda Türkçeye tercüme edilen eser, yazarın şehirde bulunduğu sürelerde aldığı notlar ve tespitlerinden oluşur. Fas'ın ev düzeninden hamamlarına, şehrin meczuplarından devlet erkanına kadar hemen her konuyu kapsayan kitap okuyucuya zengin ve keyifli bir içerik sunar.
İSLAM SANATI: DİL VE ANLAM
🔸 Turan Koç tarafından 2005 yılında Türkçeye tercüme edilen eser Burckhardt'ın en önemli kitabıdır. Yazar, eserinde İslam sanatının doğuşu, dili ve alanın tartışmalı meselelerini ele alır.
🔸 Yazarın temel argümanı, birçok sanat tarihçisinin iddialarının aksine İslam sanatının tesadüfen bir araya gelen bir oluşum olmadığıdır. Ona göre İslam sanatı, İslam maneviyatının bir yansıması, somut bir tezahürüdür.