Arama
Hellmut Ritter kimdir? Fuat Sezgin'in Hocası Ritter İslam bilim tarihine nasıl yönlendirdi?
Hellmut Ritter, neşrettiği telif ettiği eserler ve tercümeleriyle İslam tarihine ışık tutan; İslam kültür ve medeniyetine dair çalışmaları Batı'da tanıtan bir bilim insanı. Eğitimini Almanya'da tamamlayan Ritter, Birinci Dünya Savaşı sırasında askerliğini İstanbul ve Irak'ta yaptı; Türkçe ve Arapçasını bu vesile ile geliştirdi. Ritter, İstanbul'da bulunan kütüphanelerdeki yazma eserlerin zenginliğini fark etmiş; İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Enstitüsü'nün kurulmasına öncülük etmiş ve Türkiye'de Çağdaş Doğu dilleri ve bilimi üzerine araştırmaları başlatmıştı. İslam bilim tarihi profesörü Fuat Sezgin'i bu alana yönlendiren de oydu…
◾ Üniversite kütüphanesi içinde belirlenen bir dairede, kütüphanenin zengin koleksiyonlarından da faydalanarak Şarkiyat Enstitüsü'nü kurdu.
◾Türkiye'de çağdaş Doğu dilleri ve bilimi üzerine araştırmalarını başlatan Hellmut Ritter, 1949 yılında Almanya'ya döndü ve Frankfurt am Main Üniversitesi'nde görev yaptı.
◾ Emekliliğinden sonra UNESCO tarafından Herbert Wilhelm Duda ve Ahmet Ateş ile birlikte, İstanbul kütüphanelerinde İran şairlerine ait yazmaların kataloğunu hazırlamakla görevlendirildi ve bu görevin yanında, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap ve Fars filolojileri bölümlerinde 1956-1969 arasında ders verdi.
📌 1969'da Almanya'ya dönen Hellmut Ritter, 19 Mayıs 1971'de öldü. Ondan geriye Müslüman âlimlerin kaleme aldığı eserlerin tercümeleri, neşrettiği ve telif ettiği eserler ile yetiştirdiği bilim insanlarının kıymetli çalışmaları kaldı.
◾ Türkçe, Arapça ve Farsça eserler üzerinde yaptığı çalışmalarla dikkat çeken Hellmut Ritter, İstanbul'da kaldığı süre boyunca çağdaş Doğu dilleri ve biliminin gelişmesine ön ayak oldu.
◾ Hellmut Ritter, Mehmet Fuad Köprülü, İsmail Saib Sencer, M. Şerefettin Yaltkaya ve Kilisli Rifat Bilge gibi Türk bilim insanlarıyla birlikte İstanbul Üniversitesi'nde Şarkiyat Enstitüsü'nün kurulmasını sağladı.
◾ Şarkiyat Mecmuası'nın, Bibliotheca Islamica'nın, ardından 1947'de merkezi İstanbul'da bulunan Uluslararası Şark Tedkikleri Cemiyeti'nin ve Oriens mecmuasının temellerini attı.
◾ Hellmut Ritter'i bu kadar önemli kılan, Şarkiyat ile ilgili araştırmaları, temellerini attığı kurumlar ve verdiği eserler ile sınırlı değil.
◾ Hellmut Ritter, pek çok öğrenciye Doğu bilimlerini sevdiren, yaşamlarını değiştiren bir profesör. İslam bilim tarihi alanındaki çalışmalarla tanıdığımız Prof. Dr. Fuat Sezgin de o isimlerden yalnızca biri. Fuat Sezgin, 1943 yılında matematik okuyup mühendis olma düşüncesiyle İstanbul'a gelmişti.
◾ İslam Bilim Tarihine yaptığı katkılarla, adını tarihe altın harflerle yazdıran Prof. Dr. Fuat Sezgin, günde 17 saat çalışırdı. 6 ay gibi kısa bir sürede Arapçayı çok iyi derecede öğrendi. Hadis âlimi Buhari'nin kaynakları ile ilgili gerçekleri ortaya çıkardı ve Avrupa'nın uydurduğu Rönesans ninnilerine son verdi.
📌 Yaptığı çalışmalarla uluslararası bilim camiasının İslam Bilimler Tarihi alanında en önemli ismi kabul edilen Fuat Sezgin, Arap-İslam Bilimler Tarihi'ni kaleme almıştır. 17 ciltlik bu eser, alanında ilk ve tektir.
◾ Bir yakınının tavsiyesi ile İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Hellmut Ritter tarafından verilen bir seminere katıldı.
◾ Katıldığı bu seminerden etkilenen Fuat Sezgin, mühendis olma sevdasından vazgeçerek Hellmut Ritter'in öğrencisi olma kararı aldı. Sezgin, o günü şu sözlerle anlatmıştı:
"1943 yılında akrabalarımdan biri beni Edebiyat Fakültesi'ne götürdü. Hâlbuki ben mühendis olma sevdası peşindeydim.
…O gün o büyük âlim beni adeta büyüledi. Ben artık mühendis olmayı veya başka bir mesleğin peşinde koşmayı kafamdan çıkardım. O büyük âlimin talebesi olmayı düşünüyordum.
…Bana "Gelin biraz konuşalım. Çok zor bir şeye talipsiniz. Arapça öğrenmelisiniz. Ben de zor bir hocayım. Benim talebelerim hep benden kaçar, biliyor musunuz?" dedi. "Biliyorum, bana bunları anlattılar. Ben bunlara rağmen bu tehlikeye girmek istiyorum." dedim. Güldü "Peki" dedi.
📌 Böylece dünyaca ünlü İslam Bilim Tarihi profesörü Fuat Sezgin, mühendis olmayı tamamen aklından çıkararak bu bilime yöneldi.
◾ O dönemde İstanbul Üniversitesi'nde bilim tarihi bölümü bulunmaması nedeniyle Sezgin, Ritter'in "Matematiği bırakma" tavsiyesi üzerine matematik bölümüne giderek dersler aldı.
◾ Fuat Sezgin, hocası Ritter'in "Müslümanlardan da büyük matematikçiler yetişmişti" demesinden ve Harizmî, Ebu'l-Vefa Buzcanî, İbn Heysem, Birunî gibi ünlü âlimlerin isimlerini saymasından oldukça etkilenmişti:
◾ "Bu isimler benim hiç bilmediğim, hatta duymadığım isimlerdi. Dehşete düştüm. Hocam halimi görünce "Bunlar ve daha pek çok isim büyük âlimlerdi ve daha sonraki Avrupalı âlimlerle aynı seviyedeydiler; hatta yer yer onlardan da üstündüler" diye açıkladı.
◾ Bu konuşmadan sonra da bilim tarihi yapmaya karar verdim. Hocam Ritter, tabiî ki matematik ilimlerinden anlamıyordu. Ancak benden çok süratli bir şekilde Arapça öğrenmemi istedi."