Arama
Kazak Edebiyatı'nın zirvesi: Abay Kunanbayoğlu
Modern ve Çağdaş Kazak Edebiyatı'nın kurucusu olan Abay Kunanbayoğlu, Kazak halkının rehberi olarak kabul edilir. Milleti için birçok mücadeleye giren usta şair, günümüzde dahi dillerden düşmeyecek şiirler kaleme alır, hafızalara kazınan bir lider olur. Türk Dünyası, TÜRKSOY Daimi Konseyi kararı ile de 2020 yılı, Kazak aydını Abay Kunanbay Yılı olarak ilan edilir.
💠 Abay, yazılarıyla halkını devamlı iyiye, güzele, gelişmeye, kalkınmaya teşvik eder. Bunu yaparken de söz sanatının inceliklerini büyük bir maharetle kullanır. Böylece Kazak edebiyatının yazılı türünün oluşmasına büyük bir katkı sağlar.
💠 Abay'ın şiirleri; ölen ve manzum hikâye türünde yazdığı metinlerden oluşur.
Ölen kelimesi anlamı:
Eski Türkçe'de kullanılan bu kelime "şiir" anlamına gelir.
💠 Abay'ın önemli bir eseri olan "Kara Sözler", Rus sömürge politikalarını eleştiren, eğitim ve okuryazarlığı benimsemesi için diğer Kazakları teşvik eden felsefi bir kaynaktır.
💠 Kazak bağımsızlığı için çalışmış "Alaş Orda" hareketi liderleri Abay'ı esin kaynağı ve ruhani liderleri olarak görürler. Abay'ın çağdaş Kazak figürü genellikle, tamamıyla geleneksel kıyafetler içinde ve elinde Kazak milli çalgısı olan tamburu tutarken tasvir edilir. Bugün, Kazaklar Abay'a, halkı milli bilince bürüyen ilk halk kahramanlarından biri olarak son derece saygı gösterirler.
Kara Sözler:
Abay Kunanbayoğlu'nun en önemli eseri kabul edilen, "Kara Sözler" de şairin Kazak halkına verdiği öğütler yer alır.
Alaş Orda Hareketi:
1910-1920 yılları arasında, Kazak ve Kırgızların bağımsızlık için başlattığı harekete verilen isimdir.
💠 Kunanbay önce Şağın köyünü sonra Tobıktı halkını yönetir. Yöneticilikte daha da yükselen Kunanbay, bölge yöneticisi seviyesine gelip bölgenin en önemli ve tanınmış yöneticilerinden olur.
💠 Sadık, dürüst ve vefakâr yöneticiler olan büyüklerinin ve kendisinin varlığı, Kazak halkı için neden bu kadar önemli olduğu ve bu kadar insanın neden Abay'ın öğütlerine kulak verdiğinin de bir cevabıdır.
💠 Abay'ın aile içinde almış olduğu terbiyenin kaynağı, yumuşak huylu ve merhametli annesi Uljan ile ninesi Zere'dir. Gençliğinden beri şiir ve hikâyeye merak salan Abay, ninesi ve annesinin anlattığı hikâye ve masalları büyük bir hevesle dinler.
💠 Okuma-yazma çağına gelen Abay, köyün hocasından (mollasından) eğitim alır. Ayrıca halk arasındaki hatiplerin maharetli dilleri, kinayeli hikâyeleri, akınların, destancıların ve hikâye anlatıcılarının sözleri Abay'ın çocukluk döneminde sanatsal hislerinin ve bu geleneklere olan merakının temelini atar.
💠 Sekiz yaşına gelen Abay, zekâsı ve mahareti babasının gözünden kaçmaz. Babası oğlu Abay'ın kendi yolunu, geleneğini devam ettirebilecek yeteneğe sahip olduğuna kanaat getirerek onu Semey'e götürerek Molla Gabduljappar'a teslim eder.
Semey:
Semey, Doğu Kazakistan Eyaleti'nin kuzeydoğusunda, Sibirya sınırı yakınında, Almatı'nın kuzeyinde kalan ve Rusya'daki Omsk oblastının güneydoğusunda İrtiş Nehri boyunca yer alan Kazakistan'a bağlı bir şehirdir.
Molla Gabduljappar kimdir?
Molla, Abay'ın hayatında önemli kararlar almasında yardımı dokunan akıl hocasıdır.
💠 İki yıl kadar bu mollanın yanında okuyan Abay, İslam'ın kurallarını öğrenir, eğitim hayatına yeni atılmış olan Abay 10 yaşına geldiğinde, cami yanındaki medresenin hocası Ahmetriza'dan eğitimler alır.
💠 Mollaların eğitiminden geçen Abay, kendi gayretiyle Orta Asya, Tacik ve Fars halklarının büyük şairleri Nevaî, Nizamî, Firdevsî'nin eserleriyle tanışır. Bu eserler insanlık düşüncesinin gerçekçi motifleriyle Abay düşünce yapısının şekillenmesinde etkili olur.
Ali Şir Nevai kimdir?
15. yüzyılda Herat'ta doğan Türk Edebiyatı için büyük önem arz eden şairdir.
Nizami Gencevi kimdir?
İran'da doğan, Fars Edebiyatı'nın ilk hamse şairi ve filozofudur.
Firdevsi kimdir?
Gazneliler döneminde, İran sahasında yaşamış önemli bir şairdir.