Arama
Kazak Edebiyatı'nın zirvesi: Abay Kunanbayoğlu
Modern ve Çağdaş Kazak Edebiyatı'nın kurucusu olan Abay Kunanbayoğlu, Kazak halkının rehberi olarak kabul edilir. Milleti için birçok mücadeleye giren usta şair, günümüzde dahi dillerden düşmeyecek şiirler kaleme alır, hafızalara kazınan bir lider olur. Türk Dünyası, TÜRKSOY Daimi Konseyi kararı ile de 2020 yılı, Kazak aydını Abay Kunanbay Yılı olarak ilan edilir.
💠 Yaşadığı dönemin koşullarına göre kütüphaneye gitmek ve kitap okuyan insan bulmak neredeyse imkânsızdır. Tek bir kişi haricinde, o da Kazakların pusulası, dillerden düşmeyen bilgesi Abay Kunanbayoğlu'dur.
💠 Şairin Rusça öğrenmesindeki en büyük etken, Rusların Kazak halkına uyguladığı politikaları öğrenmek, büyük Rus yazar ve şairlerinden eserler okumaktır. Bakıldığında her ne kadar Ruslara karşı bir mücadele içinde olsa da edebiyata dair olan her şeyi siyasetten ayrı tutar.
💠 Rus klasiklerini okuyan ve dersler çıkaran Abay, Tolstoy'dan, Puşkin'den, Lermontov'dan, Saltıkov'dan okumalar yapar. Rusların yanı sıra Goethe, Byron ve Spencer okumaları da yapar.
💠 Rus klasiklerini okuyan Abay, bunların birçoğunu da Kazak diline çevirir.
💠 1845 yılan yılında doğan Abay, 1904 Tavşan yılında 59 yaşında, edebi hayatını Kazak halkına miras olarak bırakır.
Tolstoy kimdir?
1828 yılında Rusya'da doğan, Rus edebiyatının baş yazarıdır.
Puşkin kimdir?
Rusya'nın ulusal şairi olarak kabul edilir ve Modern Rus Edebiyatı'nın kurucusudur.
Lermontov kimdir?
Moskova'da dünyaya gelen Rus şairdir.
Goethe kimdir?
Alman edebiyatçı, siyasetçi, doğabilimci ve ressamdır.
12 Hayvanlı Türk Takvimi nedir?
Ayların hayvan isimleriyle oluşturulduğu, Eski Türklerin ve çevre coğrafyada kullanılan bir takvimdir.
💠 Kunanbayoğlu, edebi hayata, şiirleriyle dâhil olur. Şair, İbrahim mahlasını kullanır. 14 yaşında hiciv şiirleri yazmaya başlasa da bu alanda yazdığı şiirlere devam etmez. Her türde kaleme aldığı şiirlerle Kazak Türklerinin gönlünü fetheder.
💠 Ruslara karşı halkı uyarmak, her daim doğruluğu, iyiliği ve cömertliği öğütlemek Abay'ın kendi milletine karşı hissettiği bir sorumluluğun sonucudur. Bu duygularla kaleme aldığı "Kara Sözler" ise Türkistan coğrafyasında büyük ses getirir.
💠 Abay yaşadığı dönemde uygun bir ortam olmadığı için kendi eserlerini yayınlamaz. Abay'ın ne kadar büyük bir şair ve öncü biri olduğunun farkında olan bazı Mollalar, şairin eserlerini derlemeye başlar. Abay'ın günümüze ulaşan eserlerinin çoğunu "Mürseyit" adında bir molla derlemiştir.
Hiciv nedir?
Yermek anlamına gelen bir isimdir.
💠 Abay gençliğinde Arap, Fars ve Türk şairlerin şiirlerini taklit ederek kendisi de şiir yazmaya başlar ve "Fuzuli, Şemsi, Sayhali", "Jüzi Ravşan" adlı şiirlerini bu yolla kaleme alır. Abay'ın gençlik döneminde yazdığı şiirler sayıca azdır. 1864 yılında 19 yaşında "Elif Biy" (Elif Be) şiirini yazar.
💠 Abay'ın şiirlerini el yazmalarıyla yazan ve çoğaltan Mürseyit'te ve diğer kaynaklarda, 1870 yılı ile 1876 yılları arasında yazdığı şiirler hakkında malumata rastlanmaz.
💠 1884 yılından itibaren yazdığı şiirlerinde eksiklik yoktur. Özellikle en çok şiir yazdığı yıllar 1886, 1889 ve 1895 yıllarıdır. 1886'da 117 şiir, 1889'da 27 şiir (bunlardan 8 tanesi Rusçadan çevrilmiştir), 1895'te 13 şiir yazar.
💠 Kazak halkının rehberi olan Abay; düşünce, halk edebiyatı ve yöneticilikle sınırlı kalmaz. Her alandan insanın; hayatı, eserleri ve eserlerindeki yansımaları üzerine çalışmak isteyeceği bir kişi olur.
💠 Kazak edebiyatı araştırmacıları Abay'ın eserlerini üç gruba ayırırlar:
1. Kazak Türkçesi ile yazılmış şiirler
2. Rusçadan Kazak Türkçesine tercüme ettiği şiirler
3. Nesir yazıları olan "Kara Sözler"
💠 Abay'ın bu eserleri 1907-1995 yılları arasında şairin ölümünden sonra çeşitli formlarda olmak üzere pek çok kez toplu bir şekilde basılır. Şiirleri bilindiği kadarıyla ilk defa toplu olarak 1907'de basılır ve yayınlanır. "Mürseyit Koljazbası" adıyla bilinen bu eseri "Kekitay Jıynağı, 1909", "Taşkent Jıynağı, 1922" takip eder. Bu baskıların ardından 1933, 1940, 1945, 1957, 1961 ve 1995 yıllarında "Tolık Jıynak" adıyla birçok kez basılır.
💠 Abay'ın şiirleri "Eskendir", "Masgut" ve "Azim" adlı şiir kitaplarında toplanır. Nesirleri ise "Kara Sözler" adıyla yayınlanır. Çeviri şiirleri ise "Vadim" adıyla halka duyrulur.