Arama
Lagari Hasan Çelebi kimdir?
17. yüzyılda yaşamış olan bilim insanı Lagari Hasan Çelebi, füze ile yerden dik bir şekilde yükselen ilk insan olarak kabul edilir. 30 metre uzunluğundaki roketle ateşlendikten sonra, 2,5 kilometre yol aldığı ve ardından denize iniş yaptığı rivayet edilen Hasan Çelebi "ilk kez gerçek anlamda roketli uçuş yapan" insandır. Lagari Hasan Çelebi'nin adı günümüzde, Türksat Lagari Hasan Çelebi Uydu Müzesi'nde yaşatılır. İşte roket adam Hasan Çelebi'nin ilk insanlı uçuş denemesine dair bilgiler...
"Roket adam" Hasan Çelebi'nin 1633'teki denemesi, kayıtlarda ilk insanlı uçuş denemesi olarak geçiyor. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde söz konusu deneme, "Hasan Çelebi kendi icadı olan 50 okka barut macunu ile dolu 7 kollu bir fişeğe bindi ve yardımcıları tarafından bu fişek ateşlendi. Böylece gökyüzüne fırlatılan Hasan Çelebi, fişeğin barutu bitince önceden hazırladığı kanatları açarak Sinanpaşa Sarayı önünde denize indi." ifadeleriyle anlatılır.
Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde Lagari Hasan Çelebi'nin roketle uçuşundan bahsinin tamamı ise şöyledir:
"Lagari Hasan Çelebi, Murad Han'ın Kaya Sultan nam duhteri pakizesi vücude geldiği gece akube şadmanlığı oldu. Lagari Hasan, elli okka barut macunundan yedi kollu bir fişeng icad etti. Sarayburnu'nda Hünkâr huzurunda fişenge bindi ve şakirdleri fişengi ateşlediler. Lagari, "Padişahım seni Huda'ya ısmarladım." diyerek temcid ve tevhid ile evciasumana huruc eyledi… Denize indi…
Yanında olan fişengleri ateş edip ruyi deryayı çeragan eyledi. Bam-ı felekde fişengi kebirinin barutu kalmayıp da zemine doğru nüzul ederken, ellerinde olan kartal kanatlarını açıp Sinanpaşa Kasrı önünde deryaya indi. Oradan şenaverlik ederek uryan huzurı padişahiye geldi. Zemini bus ederek selam verdi. Bir kise akça ihsan olunup yetmiş akça ile sipahi yazıldı."
Füzeciliğin atası olarak kabul edilen Lagari Hasan Çelebi'nin adının verildiği Uydu ve Uzay Müzesi Türksat'ın Gölbaşı Yerleşkesinde bulunuyor. Türksat envanterine giren tüm uydular ve bunları uzaya götüren fırlatma roketlerine ait modeller müzede sergileniyor.
"Yâr-ı gār-ı sâdıkımız" demesinden Evliya Çelebi'nin yakın dostlarından olduğu anlaşılan Hasan Çelebi'nin barutun itme gücüne dayalı, tepki prensibiyle çalışan iptidai bir füze ile havaya yükselerek yavaşça denize inme hadisesinin, Evliya Çelebi'nin anlattıklarına dayanılarak yapılan hesaplamalar neticesinde mümkün olabileceği sonucuna varılmıştır. Bu hesaplamalara göre Lagarî'nin bu iptidai roketle 250 m. kadar havaya yükselmiş olabileceği, "Deniz yüzünü aydınlattı" şeklindeki ifadeden burada iken ateşlediği öteki fişeklerle muhtemelen yönünü değiştirdiği, iki elinde tuttuğu kartal kanadı şeklinde tasvir edilen şeyin bir nevi paraşüt vazifesi gördüğü ve bu sayede yavaşça denize indiği anlaşılmaktadır.
Bugün Ankara Türk Hava Kurumu Müzesi'nde temsili heykeli bulunan Lagari Hasan Çelebi'nin roketle uçuşunu gösteren bir 17. yüzyıl gravürü de bulunmaktadır.