Arama
Libya’nın ilk ve tek kralı: İdris es Senusi
İdris Es Senusi, 1951 yılında Libya'nın bağımsızlığını kazanmasının ardından ülkenin ilk kralı olarak göreve başladı. Aynı zamanda ülkenin tek kralı da kendisi olacak; 1969'da Kaddafi'nin gerçekleştirdiği darbe ile iktidardan uzaklaştırılacaktı. Kral İdris, Libya'nın Suudi Arabistan ve Irak gibi olmasını istememiş; bu nedenle petrol havzasını küçük ABD şirketlerine vererek gerekli gördüğü durumlarda lisansı iptal edebilme gücünü elinde tutmuştu. Peki, İdris es Senusi kimdir?
Buna gerek de kalmadan 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi'yle bütün Osmanlı subayları Afrika kıtasını terk etmek zorunda kaldılar.
İtalyanlarla 25 Ekim 1920'de er-Recîme, 11 Kasım 1921'de Ebû Meryem anlaşmalarını imzalayan Şeyh İdris'e bu antlaşmalar çerçevesinde 64 bin İtalyan lireti maaş bağlandı. Senûsî ailesinin ileri gelenleri de İtalyanlardan maaş almaya başladılar. Buna karşılık İdris sömürge kanunlarının uygulanmasına yardım edecek, ülke genelinde silahlı mücadeleye devam eden bütün Senûsîlere silâhlarını bıraktıracaktı.
İdris, Senûsî idare merkezi Ecdâbiye (Cidâbiye) olacak şekilde Cağbûb, Ucle-Câlû ve Kufra'dan ibaret olan muhtar bölgenin emiri ilân edildi. İki tarafın elinde bulunan esirler değiştirildi.
Şeyh İdris'in tereddütleri ve çevresindeki vatanseverlerin baskısı ile bu antlaşmalar tam anlamıyla uygulanamadı.
Savaşın tekrar başlaması ve Bingazi tarafına kayması üzerine 1922'de ileri gelen diğer şeyhler ve bazı kabile reisleriyle beraber tedavi olma gerekçesiyle Mısır'a geçen İdris, yerine kardeşi Muhammed Rızâ'yı vekil bıraktı.
Ömer Muhtar'ı 1931'e kadar devam edecek olan savaşın sevk ve idaresiyle görevlendirdi.
Türkiye Cumhuriyeti Lozan Antlaşması ile (24 Temmuz 1923) Trablusgarp ve Bingazi topraklarındaki haklarından vazgeçince Mısır'da bulunan Şeyh İdris, İngilizlerin desteğini alarak mücadeleye devam etmek istedi.
Bu sırada Fizan Fransız işgali altındaydı. İtalyanlar Trablusgarp'tan sonra Bingazi ve çevresini de ele geçirmeye başlamışlardı.
1923'te Trablusgarp'a tayin edilen İtalyan sömürge valisi ülkesinin Şeyh İdris'le yaptığı bütün anlaşmaları iptal etti. Libya'da bağımsızlık savaşını sürdüren Ömer el Muhtar, 11 Eylül 1931'te girdiği bir çarpışmada yaralanarak esir düştü ve dört gün sonra idam edildi.
İtalyanlar Senûsîlerin bütün zaviyelerini kapatarak mallarına el koydular. Mısır'dan geçişi engellemek için sahilden Cağbûb'a kadar 300 kilometre tel örgü çektiler. Böylece İtalyanlara karşı 20 yıldır yürütülen mücadele resmen sona erdi.
Ömer Muhtar kimdir? Ömer Muhtar'ın Libya'nın bağımsızlığındaki rolü…