Arama
Tıbbın önemli ismi: Razi
Türk-İslam tıbbını birçok anlamda geliştiren ve öne çıkaran isimlerden biri tabip er-Razi'dir. Klinik sistemin kurucusu da sayılan hekim aynı zamanda iyi bir kimyagerdir. İslam alimi, birbirinden farklı bilimlerle uğraşır ve tarihe geçecek olan önemli eserler verir. Tıp ahlakı düşüncesiyle yola çıkarak çarpıcı eserlere imza atar.
◼️ Bağdat'ta da tıp eğitimi için gittiği yine bazı kaynaklarda geçer. Tıp bilimine dair tüm eğitimlerini tamamlayan Razi, Rey Hastanesi'nde ilk görevini yapar.
Rey:
İran sınırları içinde kalan şehir, Tahran ilinin kurulduğu ilk yer olarak kabul edilir. İslam'ın hâkim olduğu bu kent vakti zamanında Türk Devletlerine de ev sahipliği yapmıştır.
◼️ Ortalama 200 tane eseri olduğu bilinen âlimin yine birçok dalda da yapıt verdiği bilinir. Hangi türde eserler verdiği aşağıda yer alır.
➡Tıp alanında: 56
➡Tabiat bilimlerinde: 36
➡Kimyada: 22
➡Felsefede: 17
➡Dini ilimlerde: 14
➡Matematik ve astronomide: 10
➡Eser ve yorum analizde: 7
➡Mantıkta: 7
➡Metafizikte: 6
➡Küfriyâta ait: 2
◼️ XII. yüzyıldan sonra İslam felsefesi Batıya ışık tutmaya başlar ve ortaya çıkan eserlerin Batı dillerine çevrilir. Razi, böyle zengin bir dönemde yaşar. Bu da göz ardı edilemeyecek bir durumdur.
◼️Razi, yaşamının son dönemlerinde âmâ olur. Kimyagerliği buna sebebiyet verdiği söylenir. Bir süre sonra da Parkinson hastalığına yakalanır. Parkinson hastalığının ilerlemesiyle birlikte 925 yılında doğduğu şehir olan Rey'de vefat eder.
Parkinson hastalığı nedir?
Hareket bozukluğuna neden olan bir hastalıktır.
Tıp Alanında Getirdiği Yenilikler
◼️İslam âlemi, Batı'ya göre her alanda çok gelişme gösterir. Özellikle tıp dalında gösterilen yenilikler büyük önem arz eder. Razi'nin tıp alanında kaleme aldığı eserler, felsefi anlamda yazdığı eserlerden daha çok okunur ve ilgi görür.
◼️Platon ile birlikte başlayan ve Kindî ile devam eden felsefe ile tıbbın birlikte ele alınması yöntemini kavramlaştırarak, bu geleneği İslam ahlakı ile birleştirir. Ahlakî nitelikli bir tıp anlayışı oluşturmuştur. Bu anlamda, tarih boyunca çok sık karşımıza çıkan "filozof tabip" kavramı, Razî'de "tabip filozof" olarak nükseder.
◼️Râzî'nin, 200'ün üzerinde bulunan eserlerinden tıp ve eczacılığa dair olan ve günümüze kadar kendileri hakkında bilgi aktarılmış olanları şunlardır:
➡ et-Tıbbu'r-Ruhânî
➡ Ahlâku't-Tabip
➡ Mihnetü't-Tabip
➡et-Tıbbu'l-Mansurî
➡Kitâbu Sırru Sınâati't-Tıb
➡Kitâbu Cerâbü'l-Mücerrebât ve Hızânetü'l-Etıbba
➡ Kitâbu'l-Mürşid
➡el-Medhalü's-Sağir ilâ İlmi't-Tıb
➡Kitabü'l-Medhal ilâ et-Tıb
➡Men lâ Yahdurûhu Tabib
➡el-Cüderi ve'l-Hasbe
➡Risale Tecâribü'l-Bimaristan
➡Kitabu'l-İksir ve Yûcedu
➡İsbâtu't-Tıb
➡el-Câmiu'l-Kebir veya el-Havi
➡ Saydele
➡Kitabu'l-Cederi ve'l-Hasbe
İslam tarihinin en başarılı tabibi Ebu Bekir er-Razi'den tavsiyeler
◼️Ebu Bekir Râzî'nin tıp alanında yapmış olduğu radikal gelişmelerden en mühimi, hastalıkları fizyolojik ve ruhî olarak iki türe ayırmasıdır. Tıbbı ise et-tıbbu'r-ruhanî ve et-tıbbu'l-cesedânî olarak sınıflandırır. Ruh ile beden ayrılmaz iki bütündür.
◼️Tıp alanında verdiği eserlerin başında et-Tıbbu'r-Ruhânî adlı eseri gelir. Bu eserde, insanın aklını kullanarak bilgiye ulaşabileceğini ve bu şekilde faziletli bir hayat sürmesinin mümkün olacağını söyler.
◼️Et-Tıbbu'r-Ruhânî'nin bir bölümünde ölüm korkusundan da bahseder. Aslında insanın hayatı boyunca yokmuş gibi yaşadığı ama hayatının önemli bölümünde hissettiği ölüm korkusu, psikiyatri alanının en önemli sorunlarından biridir. Râzî'nin bu konudaki telkinleri de, böyle bir soruna yaklaşımı açısından, insanoğlu için büyük öneme sahip.
◼️Tıp ile İslam ahlakı arasında bir ilişki kurar. Tıp etiğine büyük önem veren hekim bu alanda da önemli eserler kaleme alır. Bu alandaki görüşlerini Hipokrat ve Galen'in görüşleriyle ortak noktaları bulunur. "Ahlâku't-Tabip" (Hekimlik Ahlâkı) ve "Mihnetü't-Tabip" (Doktorun İmtihanı) adlı yapıtlarını bu alanda yazar.
Hipokrat kimdir?
Tıbbın babası sayılan İyonlu bir hekimdir.
◼️ Ebu Bekir Razi, İslam dünyasındaki tıp etiği ve ahlakı için eser veren ilk hekimlerden biri sayılır. Bir eserinde hekimlerin uyması gereken kuralların neler olduğu ve hastaya karşı görev - sorumluluklarını anlatılır. Razi'ye göre bir hekim doğa bilimleri başta olmak üzere felsefe ve kimya bilimlerini de öğrenmelidir.
◼️ Tabip filozofun hastalara yaklaşımı tamamen farklıdır. "Bir doktor hastalarına iyi olacağına inandırmalı ve onlara şifa ümidi vermelidir. Eğer netice alınacağından emin değilse ruhun yaratıcı kudretine vücudun kulak vermesi gibi ölüm vukua gelmeden hastanın cesaretini arttırmalı, ona yaşama kudreti telkin etmelidir." görüşünü savunur.
◼️İbn-i Sina ile bu noktada aynı düşünce ve görüşleri paylaşan Razi, şu ifadeleri kullanır:"Hastasından ümidi kesen doktor asla görünüşü tahrike memur değildir." O dönem, Batı dünyasındaki akıl hastalarına cadı vb. gibi uygun olmayan tabirler kullanan ve hoş karşılanmayacak seviyede muamele ederken İslam dünyası bu duruma çoktan çözümler bulur ve uygulamaya geçirir.
Geleneksel Osmanlı tıbbının son temsilcisi: Gevrekzade Hasan Efendi