Bir soyun ortak kurucuları: Tolstoy ve Ahmed Arif

Ahmed Arif'in oğlu Filinta Önal, bir heykeltıraş. Babası gibi sanatçı olmak için heykelle uğraşmadı. Ama bu işi daha doğru ve düzgün yapmasında babasının büyük etkisinin olduğunu kendi ifadeleriyle belirtiyor. Heykeltıraş olmasını da şu ifadelerle anlatıyor: 'İnsanların mayasında bozulma yaşanmış. Ben o yüzden taşla uğraşıyorum. Heykel yapılabilecek bir sürü malzeme var. Ama ben daha çok taşı tercih ediyorum. Onunla diyalog kurabiliyorum. Kocaman bir kitle. Benden önce var olan benden sonrada olacak bir meta. Saygı duymak lazım taşa. Önce eğilip saygımı gösteriyorum. Diyorum ki ona 'Aklımda bir şey var. Senin üzerine onu yapacağım.'. Sonra ölçüp, yontma başlıyor. Siz bunu yaparken, onu kopardıkça, sizin duygunuz değişiyor. O da değişiyor. Artık o, ocaktan aldığınız taş değil. Kimyası değişmiş oluyor. Ben de eski ben değilim. Onu kopardım ya; bir süreç aldık onunla. Derken, bazen direniyor. Siyah parça çıkıyor içinden. Bir çatlak, bir kıvrım. Dayansan keski ile gider de şey diyor, 'bir dakika bekle'. Taşa saygı duyduğumuz için durup dinliyoruz. Diyor ki, 'Benim üzerimde çalışmana izin veriyorum. Ama biraz beni dinle, beni. Benim içimde de milyonlarca yılın hatırası var. Biraz da beni dinle. Sana sırlarımı açacağım.'. Onu dinledikçe zihninizde yarattığınız imge başkalaşıyor. Başka bir şey oluyor, iş değişiyor, ben değişiyorum. Ama daha güzel oluyor. Taşla uğraştığınızda size izin veriyor, sırlarını açıyor, ne kadar mesai verirseniz o mesainin karşılığını alıyorsunuz. Ama insan öyle değil. İnsan ham bir malzeme. Taşla uğraşıyorum. Taşın bir dili üslubu var. Taşın dilini iyi bilmezsen aklındaki ona anlatamazsan, kendini iyi ifade edemezsin.' 'Hep Ahmed Arif'in çocuğu olduğumu bilerek büyüdüm. Eve gelip gidenler, onlarla konuşulanlar başka idi bilirdim. Bizimkiler de bir sıra dışılık vardı. O kadar doluydu ki bu konuşmasına da yansırdı. Yumurta kırarken ki sözlerine dahi yansırdı. Bulgur pilavı yaparken dahi pilav kıvama gelmesi sanki insanın kıvama gelmesiymiş gibi anlatırdı. Konuşurken, bir takım küçük detayları araya serpiştirirdi. Bir de babamda hatırladığım hayata dair yorgunluğu olduğunu hiç hissetmedim. Kızardı da öylesi şeylere. 'Ben sanatçı, ilerici, adamım. Umudun kendisi benim, bizim gibi adamlar' derdi. Umutsuzluk yasaktı onun için. Bir sanatçıya umutsuzluk yasak, 'dünya rezalet de olabilir, ama sanatçı, şair umudun kendisidir' derdi.' 'Venezuela Devleti için bir iki heykel yapmıştım. O dönemde Venezuela büyükelçisi bir tarihçiydi. Bir arkadaşım orada yayınlanacak bir dergi için babamın bir iki şiirini çevirmişti. Büyükelçi şiirleri okuyunca gözleri doldu. Babamın burada anlattığı dram okyanusun diğer yakasında da var aslında. Kendi gördüğü sıkıntıları dile getirse de Şilili de anlıyor. Nasıl ki Paplo Neruda'yı biz anlıyorsak, onlar da onu anlıyor. Dram da, sevgi de, aşk da hepsi evrensel.' Pek çok işi kendisi yapardı, yapmayı da severdi. Doğal olarak dışarıda, esnafla iç içeydi, bütün mahallenin Ahmed Abisi idi.' Ahmed Arif'in oğlu Filinta Önal, eğitimine yurt dışında devam etmeye karar verir. Çeşitli ülkelerde bulunur. Eşi Natalie ile bu gezilerin birinde tanışır. Eşini tarif ederken, 'Onunla konuşurken Sokrat'la sohbet ediyor hissine kapılırsınız' diye söylemiştir. 'Natalie, 12 yaşında bir kütüphane bitirmiş, 16 yaşında diğerini. Yarım Türkçesi ile '16 yaşında teyze olmuştum. Artık hayata dair her şeyi biliyordum' dedi. Natalie'nin Türkçesi ilerlesin biz de daha çok ziyarete geliriz diye düşünürken Natalie ile ilgili bir diğer bilgi ile ikinci şoku yaşadık. Natalie, ünlü yazar Tolstoy'un genlerini taşıyordu. Tolstoy, Natalie'nin büyük dedesiydi.' Hayatım boyunca hiç yazmadım. Hep taşlarla uğraştım. Benim hayatım onlar oldu. Büyük ve ulu ağaçları altında ot bitmezmiş. Belki Ahmed Arif'i gördükten sonra bilinçaltımda böyle bir şey oluştu. Onun gibi yazamamak korkusu egemen oldu diye düşünüyorum. Hiç yazmadım. Sanırım denemeyeceğim de.' Ahmed Arif'in oğlu Filinta Önal, babasının neden tek bir kitap yazdığını şöyle açıklıyor: 'Tek kitabı olması konusunda çokça konuşuldu. Bu konu ile ilgili çok fazla şey söylendi. Tanıyan, tanımayan bir sürü insan zaman içerisinde anılar uydurmaya başlıyorlar, olmadık şeyler, şaşırıyoruz. Hasretinden Prangalar Eskittim kitabı evet tek kitap. Aslına bakarsanız bu soruyu ben de babama çok sordum. Babam O kitabı çok uzun süreler içerisinde oluşturmuş, saf özgün bir ürün. Babam, 'malzemeyi sulandırırsan belki on kitap çıkar buradan' derdi. Ama bu kadar dinamit gibi, net olmazdı o zaman. O yüzden hep, 'Bunu daha onurlu buldum' derdi. Ölmeden önce ikinci kitap olmak üzereydi. Kitabın tamamı zihnindeydi. Çok acıdır babamla yok oldu. Zihninde yazmıştı ve yok oldu. Kitabı yazıya dökemeden öldü.' Ahmed Arif, şiirlerini biriktirmezdi. Oğluna göre Bunun sebebi yazdıklarından dolayı senelerce eziyet çekmesiydi. Hatta şiirleri birilerinin evinde bulunduğunda o insanların da başına olmadık işler geldiği için yazıya dökmemişti. Belli ki yıllar içerisinde böyle bir yöntem geliştirmiş. 'Babam şiirinde Anadolu'nun tümünden, tüm kültüründen faydalandı. Babamın şiiri için 'Evrensele giden yolun yerelden geçtiğinin ispatı' diyebiliriz.' Ahmed Arif, 10 bin yıl önceki Anadolu'ya sahip çıkıyordu. Tüm uygarlıkların bize miras olduğunu belirtiyordu. Ahmed Arif'in şiirinde rüzgar sesini de duyarsınız, bir şarkı, türkü de dinlersiniz. 'Yokluğun, cehennemin öbür adıdır/ Üşüyorum, kapama gözlerini…' diye biten şiirin adını vermişti kitaba Ahmed Arif. Hayatı boyunca bir kitap yazmıştı ve o kitaptaki şiirler sadece bir isme aitti. O kişi, 'Leylim' diye hitap ettiği ve bir şiirine de adını verdiği Leyla Erbil'den başkası değildi. Leyla Erbil, yalnızca bu şiire değil kitapta yer alan pek çok dizeye ilham vermişti. Edebiyat tarihimizin bu büyük sırrı Ahmed Arif'in Erbil'e yazdığı mektuplarla ortaya çıktı. Ahmed Arif, 1954-1957 ve en son 1977'de olmak üzere 60'ın üzerinde mektup göndermiş. Ahmed Arif'in Hasretinden Prangalar Eskittim adlı şiir kitabı, ilk kez 1968 yılında yayımlandı. O tarihten günümüze defalarca baskı yaptı. Şairin hayattayken yayımlanan tek kitabı olmakla birlikte, Türkiye'nin en çok satan şiir kitapları arasındadır. 'Kitabın geç çıkması benim tembelliğimden, önem vermeyişimden. Ben bu konuda hâlâ biraz amatörüm. Hiç profesyonel olamadım.' 'Adını vermeyeyim. Birisine şiirleri verdim. Kitap çıkacak, ama iki yıl bekletti. Her yere gitti o kitap. Biliyorum. En son Şevket Süreyya'nın sansüründen geçti. Ama olumlu rapor geldi. İki yıl beklemeden sonra 'Hasretinden Prangalar Eskittim' çıktı. Fakat yayıncı bir kâğıt imzalatmış bana. Doğrusu ben okumadım. Güvendim. Diyeceksin niye okumadın? Matbu, basılı bir şey. Güven de var ya… O kâğıtta bir madde var. Ne diyor biliyor musun? 'Bu kitap en az iki yıl ikinci baskıyı yapamaz.' Şimdi ben iki yıla mahkûm muyum? Evet. Sonraki baskılardan biliyoruz. Bazı abilerim, kardeşlerim var, söylüyorlar. Mesela Van'a balya halinde gidiyor kitap. Yani öylesine satıyor.' 'Cüneyt Arcayürek arkadaşım. O zaman Hürriyet gazetesinin Ankara temsilcisi. Bir gün bana dedi ki: 'Bobin artığı sonsuz kâğıt var. Senin kitabını basalım. Hürriyet gazetesinin satıldığı her büfeye koyarız. Peşin de sana elli bin lira verelim. Bütün geliri de senin olsun.' Düşünebiliyor musun, Cüneyt bunları 1968'de söylüyor. Hem de elli bin lira vererek. Şu oturduğum ev o zaman 80 bin lira. O da yirmi yılda ayda 500 lira ödenerek… Ben 'Ayıptır sözden dönmek. Adama verdim kitabı, o basacak' dedim. 'Ne yapalım.' Ve adam bana beş bin lira verdi. Bunun karşılığında en az 200 bin bastı.' 'Ben büyük değilim. Halkımın sıradan ve gariban bir ozanıyım. Lütfen bunu belirt. Buna inanıyorum ve onur duyuyorum. Bazı adamlar 'Son elli yılın en iyi kitabını ben yazdım' diyorlar. O kendi iddiası muhteremin.' 'Ahmed Arif'le Ankara'da mülkiyede öğrenciyken 1977'de tanışmıştım. Zafer çarşısının ortasındaki Sivaslı Mahmut'un kahvesinde uzun bir muhabbetin ardından 'Hasretinden Prangalar Eskittim' kitabının yeni baskısını imzalayıp vermişti. O anda farkına vardığı kitabın 6 lira olan zamlı fiyatından dolayı da yayıncıya, benim kitabımı emekçiler okur, onların da parası kısıtlıdır, deyip söylenmişti hiç unutmam.' (Şeyhmus Diken) '1950 ya da 1951 yılında Otuz Üç Kurşun' şiiri yüzünden geldiler götürdüler beni. 'Oku' dediler, okumadım. 'Oku' dediler ya, inat ettim. 'Ölürüm okumam' dedim. Ne hakkınız var. Küfür edip dayak attılar sabaha kadar… ' 'Ankara'da üniversite öğrencisiydim. Şimdi Atatürk Spor Salonu var ya, o zaman spor salonu yok, stadyum berilere kadar geliyor. Antrenman falan yapıyor çocuklar orada. Çevresi tellerle gerili. Dövdükten sonra o tellerden aşağıya attılar beni. Orada öylece kalmışım. Sabah çöpçüler gelip buluyorlar. Sokak köpekleri gelip gelip kokladılar beni. Ödüm koptu, ölü sanıp yiyecekler diye. Acıyıp oradan çıkarıyorlar. Bir taksi çağırıyorlar. 'Paran var mı oğlum?' diyorlar, 'Var' diyorum. Ve eve gelip bir hafta yattım.' (Derlenmiştir.)

Bir soyun ortak kurucuları: Tolstoy ve Ahmed Arif

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

PODCAST I İsrail'i kuran karanlık aile

Sincan değil Doğu Türkistan

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

İsmet Özel'in Başyapıtı: Üç Mesele I Kitap Dedektifi

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Tarihi güzellikleriyle kendisine hayran bırakan Osmanlı şehri: Mostar

Çağımızın ilginç hastalığı: Paris Sendromu

Arama

Bir soyun ortak kurucuları: Tolstoy ve Ahmed Arif