Arama
Türkçenin en büyük hamisi: Ali Şir Nevai
Ali Şir Nevai, Türkçeyi yüksek bir sanat dili halinde işlemeye çalışan, bu görüşü savunan ve dilimize değer kazandıran şair, üstün bir bilgin ve devlet adamıydı. Farsçanın edebi dil olduğu bir dönemde Türkçe eserler kaleme aldı. Farsçanın Türkçeden herhangi bir üstünlüğünün olmadığını savunurken, dilimize mesafeli duran çağdaşlarını da sertçe eleştirdi. Çağatay sahasındaki edebiyatı o denli şekillendirdi ki, Çağatayca "Nevai dili" olarak anıldı. Hüseyin Baykara ile çocukluktan başlayan dostluğu sayesinde yaşamı boyunca siyasetle iç içe olsa da Nevai kelimelerin dünyasından asla kopamadı. Tarihteki sarsılmaz yerini günümüze kadar sürdürdü. İşte Türkçenin en büyük hamisi Ali Şir Nevai hakkında detaylar...
Muhakemetü'l- Lügateyn
📌Türk dilinin Farsçadan üstün olduğunu kanıtlamak için 15. yüzyılın ünlü şairlerinden Ali Şir Nevai tarafından kaleme alınmıştır. Bu yönüyle eser iki dilin karşılaştırılmasını ihtiva eder.
📌 Türkçe yazan şairlerin az olduğu bir dönemde, Ali Şir Nevai Türk dilinin en önemli savunucu olmuş ve dönemindeki aydınları Türkçe eserler yazmadığı için eleştirmiştir.
(X) DİVAN: (X) Hazâinü'l-Maâni (Türkçe dört divan: Garaibü'l Sigar, Nevadirü'ş Şebâb, Bedâgiü'l Vesât, Fevaidü'l- Kiber, ayrıca bir Farsça Divan)
(X) MESNEVİ: (X) Hayretü'l-Ebrar, Ferhad ü Şirin, Leylî vü Mecnun, Seb'a-i Seyyare, Sedd-i İskenderî, Lisanü't-Tayr.
(X) ARAŞTIRMA-İNCELEME: (X) Muhakemetü'l-Lugateyn, Mecalisü'n-Nefais, Mizanü'l-Evzan, Nesaimü'l-Mahabbe, Hamsetü'l Mütehayyirin, Hayat-ı Pehlevan Muhammed, Hâlât-ı Hasan Erdeşir Big , Risale-i Muamma, Münşeat, Nazmü'l Cevahir, Tarih-i Enbiya, Hükemâ, Tarih-i Müluk-i Acem, Zübdetü'l-Tevarih, Vakfıyye, Çihil Hadis, Mahbubu'l Kulub, Lisanü't-Tayr.
Nevai'nin doğuda Hindistan'ı ve batıda Osmanlı imparatorluğuna kadar olan alanda büyük bir etkisi oldu. Bu vasıflarıyla sadece Türkistan ve Türk dilli devletlere değil bütün dünyaya, bütün insanlığa ibret olacak bir şahsiyetti.
📌Hindistan'daki Babür İmparatorluğu'nun kurucusu Babür Şah özgeçmişini destansı bir şekilde anlattığı Babürnâme'yi kaleme aldı. Babür Ali Şir Nevai'den çok etkilenmiş ve saygısını onun bu ünlü kitabında dahi görülmüştü.
Anı türünün ilk örneği: Babürname
📌Osmanlı'nın en önemli padişahlarından Kanuni Sultan Süleyman da Nevai'den çok etkilenmiş ve onun üç kitabını kendi kütüphanesine aldırmıştı.
📌Çağatay edebiyatının büyük ismi Ali Şir Nevai'yi Osmanlı şairleri de üstad olarak kabul etti. Azeri asıllı Türk divan şairi Fuzuli, Nevai'den oldukça etkilenmişti.
📌Türkçenin en önemli şairlerinden biri olan Nevai'nin etkisi günümüze dek artarak devam etti. Geçtiğimiz yıllarda ünlü şair ve devlet adamının ismini yaşatacak bir cami yaptırıldı.
Ali Şir Nevai Camii olarak adlandırılan mabedin inşası Afganistan'ın kuzeyinde Mart 2015'te TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı) tarafından başlatıldı ve 2017 yılında tamamlandı. 2400 kişinin aynı anda namaz kılabileceği cami, avlu dahil 4000 kişi ibadetini gerçekleştirebilecek şekilde düzenlendi.
📌Afganistan'ın batısındaki Herat vilayetinde bulunan tarihi Ali Şir Nevai Camii; restorasyon, tefrişat ve çevre düzenlemesi yapılarak tekrar İslam kültür mirasına kazandırıldı.
Ali Şir Nevai Camii, mimar Sinan'ın çıraklık eserim dediği Şehzadebaşı Camii'nden esinlenilerek, Türk- Osmanlı mimarisine uygun olarak inşa edildi. 2 bin 500 kişilik caminin giderleri proje kapsamında yapılacak dükkanların gelirleri ile karşılanacak.