Arama
Azerbaycan tarihinin kırılma noktaları
Azerbaycan, yıllardır emperyalist güçlerin hedef aldığı bir ülke. Bağımsızlığını ilan etmesinin ardından ise Ermenistan'ın yol açtığı sorunlarla baş ediyor. Kafkasya'nın çözülemeyen sorunu Dağlık Karabağ işgali, Ermenistan'ın artan saldırıları nedeniyle yaklaşık 30 yıldır olduğu gibi yeniden gündeme geldi. Azerbaycan tarihinin kırılma noktalarını derledik.
Azerbaycan Hunlar, Göktürkler ve Hazarlar zamanında Türklerin kontrolünde kalmışlarsa da Müslüman Oğuzlar bölgeye Selçuklu Devleti'nin kuruluşundan önce 1029'dan itibaren gelmeye başladılar.
Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey, Azerbaycan'a düzenlediği ilk fetih teşebbüslerinden bir sonuç alamadı ancak daha sonra bizzat katıldığı seferler sonunda 1054 yılında bölgeye hâkim oldu. Tuğrul Bey'in ölümünden sonra Alparslan hemen hemen bütün Azerbaycan'ı Selçuklu İmparatorluğu'na kattı.
Azerbaycan 12.-14. yüzyıllar arasında sırasıyla Moğollar, Hârizmşahlar ve Timurluların hâkimiyetine girdi. 1222 ve 1231 yıllarında Azerbaycan'a iki sefer düzenleyen Moğollar bölgeyi tamamen yağma ve tahrip ettiler.
Celâleddin Hârizmşah 1225'te Tebriz'i ele geçirdi. Hülâgû Han'ın kurmuş olduğu İlhanlılar Devleti'nin sınırları 1231'de Güney ve Kuzey Azerbaycan'ın topraklarını da içine alacak kadar genişledi.
Timur'un ölümü üzerine Azerbaycan Moğol istilâsından kurtulduktan sonra sırasıyla Karakoyunlular (1380-1468) ve Akkoyunluların (1340-1514) idaresi altına girdi.
16. yüzyılın başlarında Akkoyunlu Devleti'nin yıkılmasıyla bu defa Azerbaycan tamamıyla Safevîlerin eline geçti. Şah İsmail (1501-1524) Tebriz'i başşehir yaparak bölgede hâkimiyet sağladı. Moğol ve Timur istilâlarıyla işlenmez hale gelen araziler bu devirde ekilip biçilmeye başlandı.
1514 yılında gerçekleşen Yavuz Sultan Selim'in Çaldıran Zaferi ile Tebriz ve Güney Azerbaycan Osmanlı hâkimiyetine girdi. Daha sonra tekrar Safevîlerin eline geçen bölge, 1534 yılında Kanuni devrinde Makbul İbrahim Paşa tarafından yeniden alındı.
Aynı yıl Irakeyn Seferi'ne çıkan Kanuni Bağdat'a giderken bütün Azerbaycan'ı kontrolü altına aldı. 18. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Devleti'nin bölgedeki güç ve nüfuzunun gittikçe zayıflamaya başlaması sebebiyle Rus kuvvetleri Azerbaycan'da sık sık görülmeye başladı.
Rusya'nın Azerbaycan üzerindeki emelleri ise oldukça eskiydi. Azerbaycan'ın Anadolu ile İran arasında transit ticaret merkezi oluşu ve bölgenin ziraî ve ham madde kaynakları bakımından zenginliği Rusya'nın bölgeyle ilgilenmesine sebep oldu.
Azerbaycan'a ilk Rus akını 1735 yılında Nâdir Şah zamanında oldu. 1768-1796 yılları arasında, II. Katerina döneminde Rusların güneye doğru ilerlemesi devam etti.