Arama
Müslümanların kurduğu kadim şehir: Basra
Basra, Müslümanlar tarafından kurulan en eski şehirlerden birisidir. Hicretin 16. yılında Utbe b. Gazvan tarafından Fırat Nehri'nin batı tarafında kumsalların, dağların ve ovaların olduğu mevkide kurulan bu belde, verimli topraklarıyla ve stratejik konumu ile meşhurdur. Peki Müslümanların kurduğu bu kadim şehir nasıl kurulmuştur?
🔹 Bu güzide ve verimli toprakların üzerine rahmet kanatlarını sermiş şehrin adının nereden geldiğine dair farklı rivayetler bulunur. Bunlardan ilki adının, burasının çakıl taşlı ve kara taşlı bir yer olmasından kaynaklı olarak Basra olarak adlandırılmasıdır.
🔹 Diğer rivayet göre ise Basra'nın bu güzel isminin, yumuşak topraklarına atıfla isimlendirildiğidir. Basra kelime manası olarak, kireç taşlı, suya yakın çamurlu yer ve yumuşak küfeki anlamına gelir.
🔹 Utbe b. Gazvan (RA) Basra şehrinin temellerini atarak, bölgeyi kabilelerin yerleşmesi için mahallelere paylaştırdıktan sonra Müslümanlar buraya kamıştan evler yaparlar. Basra'da yapılan bu evler genellikle tek katlı ve avlulu bir yapıya sahiptir.
🔹 Utbe (RA) Basra'da kamıştan bir cami inşa eder. Başlangıçta kamışlarla çevrelenmiş bir toprak parçasından ibaret olan cami, sonraları çamur ve kerpiçle bina edilir ve tavanı otlarla kapatılır.
🔹 Ebû Musa el-Eş'arî'nin valiliğinde Basra'da, şehrin tanzimi ve imarının ardından halk, kabilelerine göre mahallelere yerleştirilir.
🔹 Mimari açıdan şehir tanzim edilirken de şehrin ana caddeleri 60 zira genişlikte, ara caddeleri 56 zira ve sokaklar ise 20 zira civarında tasarlanır. Dar sokaklar dahi 7 zira genişliğe kadar ulaşır. Her kabilenin bir mahallesi, bir mescidi ve bir de mezarlığı bulunur.
Zira:
Parmak uçlarından dirseğe kadar olan kısmı tarifleyen geleneksel ölçü birimi
🔹 Basra şehri kuruluşunun üzerinden yirmi sene geçmeden İslam dünyasında ve özellikle Hindistan ve Çin ile olan deniz ticaretinde en önemli merkezlerden biri olur. Bu durumuyla Basra, Fars körfezindeki Übülle şehrinin yerini alır.
🔹 Utbe b. Gazvan'ın (RA) tohumunu attığı bu şehir çok geçmeden Çin'den Büyük Sahra çöllerine giden kervanların yöneldiği, doğu ve batı milletlerinin uğradığı bir istasyon durumuna gelir.
Sahra Çöl'ündeki ilginç sır
🔹 Bu verimli topraklara sahip, kamıştan evlerle donanmış, ticaretin işlek ve alışverişin yoğun olduğu kadim şehir kısa zaman içerisinde 80 bin gibi o dönemler için kalabalık denilebilecek yüksek bir nüfusa ulaşır.
🔹 Emir'ül Mü'minin Hz. Ömer (RA), Basra'nın imarı için büyük gayret sarf eder. Adaleti ile maruf halife, şehrin içerisinden kanalar açarak şehri, nehre bağlar ve şehirde suyu her haneye rahatlıkla ulaştırır.