10 maddede Edip Cansever hakkında her şey

Edip Cansever, 1928 yılında doğdu. II. Yeni akımının getirdiği kurallara çok da uyum sağlamayan Edip Cansever, dizelerinde kendi deyimiyle 'düşüncenin şiiri'ni işledi. Özellikle bilinçaltı unsurlara sıkça yer veren Cansever, ikinci yeni akımının soyut, anlamsız, rastlantısal kavramlarını reddetti ve bunların dışına çıkarak şiirlerinde 'toplumsalcı' bir anlayış benimsedi. Edebiyata ilgisi çocukluk yaşlarında başlayan Edip Cansever'in ilk şiiri 1944 yılında İstanbul Dergisinde yayımlandı. 1946 yılında İstanbul Erkek Lisesi'nden mezun olan Cansever, Kapalıçarşı'daki babasından kalan dükkânda halı ve antik eşya ticareti yapmaya başladı. Edebiyata ilgisi çocukluk yaşlarında başlayan Edip Cansever'in ilk şiiri 1944 yılında İstanbul Dergisi'nde yayımlandı. 1946 yılında İstanbul Erkek Lisesi'nden mezun olan Cansever, Kapalıçarşı'daki babasından kalan dükkânda halı ve antik eşya ticareti yapmaya başladı. Cansever, daha sonra lise çağlarında gençlik hevesiyle yazdıklarının yer aldığı ilk şiir kitabını 'İkindi Üstü' adıyla 1947'de yayımladı. 1957'de yayımlanan 'Yerçekimli Karanfil' adlı kitabıyla 1958 Yeditepe Şiir Armağanı'nı aldı. 1976'da yayımlanan 'Ben Ruhi Bey Nasılım' adlı kitabıyla 1977 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü alırken, 1981'de bütün şiirlerini bir araya getiren 'Yeniden' adlı kitabıyla da 1982 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü'nü aldı. İkinci Yeni akımının öncüleri arasında yer alan Edip Cansever, her ne kadar içinde de olsa bu akımın özelliklerini reddetti. İkinci Yeni'nin temel yönelimleri arasında sayılan soyutluluğu, anlamsızlığı, rastlantısallığı kabul etmeyerek, 'düşüncenin şiiri'ni savundu. Şiirin bireycilikten ve topluma sırtını dönmekten çok daha fazla önemi olduğunu vurgulayan Cansever, şiiri toplumla ilgi kurmak olarak tanımladı ve şiirde sürekliliğe dikkat çekti. Düz yazının olanaklarından sınırsız biçimde yararlanan Cansever, dizeye işlev kazandırarak, diyalog ve iç monolog gibi tekniklerle kendine özgü ses, imge ve anlam düzenine ulaştı. Böylece insanı toplum içinde bir birim olarak ele aldı. Yalnız, sıkıntılı ve çaresiz bireyi ön plana çıkaran Cansever, 'çağının şairi' olma konusunda önemli bir yer edindi. Hayatının en önemli olayının 1954 yılında çıkan Büyük Kapalıçarşı Yangını olduğunu söyleyen Cansever, dokuz kitabını Kapalıçarşı'da, Sandal Bedesteni'ndeki küçük dükkânın asma katında bulunan çalışma masasında yazdı. Cansever bununla ilgili şöyle bir yorumda bulunur: 'Bugün düşünüyorum da ya o yangın olmasaydı?' Edip Cansever, 1957'de yayımlanan 'Yerçekimli Karanfil' adlı kitabıyla 1958 Yeditepe Şiir Armağanı'nı aldı. 1976'da yayımlanan 'Ben Ruhi Bey Nasılım' adlı kitabıyla 1977 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü alırken, 1981'de bütün şiirlerini bir araya getiren 'Yeniden' adlı kitabıyla da 1982 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü'nü aldı. Usta şairin 19 yaşındayken evlendiği karısı Mefharet Cansever, 39 yıl süren evlilikleri boyunca her daim ilk okuru oldu. İsmet Özel, 2006 yılında şiir serüveniyle ilgili Gerçek Hayat Dergisi'ne röportaj verirken, Edip Cansever'den de bahseder. Şiirlerini okuması için Cansever'e gönderdiğini ve sonucunda aldığı övgü dolu mektubu sürekli yanında taşıdığını anlatır: '...ben Edip Cansever'e, 'Size şiirlerimi göndereceğim' dedim. Dediğimi de yaptım. Edip Cansever'den heyecan ve övgü dolu bir mektup aldım. Mektupta diyordu ki 'Bize şiirlerini gönderen çok olur, sanma ki herkese böyle sözlerle cevap veririm.' O mektup çok hoşuma gitmişti, hep yanımda taşıyor, çıkarıp okuyordum. Böylece, Edip Cansever'le yazışmamız başladı.' Edip Cansever, İsmet Özel'e yazdığı bir mektubun girişine 'Merhaba Reis' ithamıyla başlar. Mektubunda, Özel'in anlatım biçiminden tutarak Alman yazarlara, Orhan Veli'ye, Eliot'a, Dostoyevski'ye ve son olarak da İkinci Yeni akımının eleştirisine değinir. Edip Cansever de diğer şairler kadar yoğun ve ayrıntılı olmamakla birlikte şiirlerinde Orta Doğu ve Afrika'yı bazen bir imge bazen de bir bağdaştırma aracı olarak kullanır. Cansever, 1959 yılında yayımlanan Petrol adlı şiir kitabındaki 'Tah Tah Tah' adlı şiirde askerlik ve askerlikle ilgili anılarına örtük bir biçimde yer verirken, yaşadığı bunalım ve sıkıntıyı anlatır. Şiirdeki özne, 'ben zorlu bir askerim olaylar tankında' mısraıyla askerlik ve sıkıntılı ruh hali arasında bir ilişki kurar. Alışılmış ve sıradan askerlik ritüelleri bu bunalım ve sıkıntıyı daha da arttırır. Şiirin üçüncü biriminde doğrudan bu sıkıntının yansımasını görmek mümkündür: Hadi gelelim mi, biz bizde savaş olanız Cansever kendi yaşantılarını anlatmaktan ziyade, 'başkalarını izleyen', daima yeni görmeye çalışan, bunun için de durmadan son akımların peşinde koşan bir şairdi. Yerçekimli Karanfil adlı kitabında parçaların çoğunda, her mısrada bir tuhaflık yapma ve orijinal görünme merakı, şaire bütünlüğü kaybettiriyor. Düşüncenin şiirini bulmak, başka bir deyişle, şiirde düşünceyi gizlemek yerine, onu açığa çıkarıp estetik hazza bu yoldan ulaşmayı denemek, Edip Cansever'in bütün yaşamı boyunca önemsediği tutumlardan biridir. Güzelliğin düşündürücü olduğunu savunan Cansever, şizofrenik dilden ve bilinçdışının diğer olanaklarından yararlanması bir yana, şiirde 'düşünsel-ussal bir ölçü' aramış, birçok yazısında bunun gerekliliğini vurgular. Bireyin psikolojik yapısını şiirlerinin karakteristik özelliklerine yansıtan Cansever, 'Umutsuzlar Parkı', 'Otel', 'Mendilimde Kan Sesleri', 'Ben Ruhi Bey Nasılım', 'Manastırlı Hilmi Bey‟e Mektup(lar)', 'Cemal‟in İç Konuşmaları', 'Seniha‟nın Günlüğünden' ve 'Ester‟in Söyledikleri' isimli eserlerinde bu özelliğini kullandı. Hayatını imge dünyasında ve dizelerin içinde yaşayan Edip Cansever, 28 Mayıs 1986 tarihinde İstanbul'da yaşamını yitiriyor. Bize de Edip Cansever'in ardından bu dizeler kalıyor. Edip Cansever için belki de söylenebilecek en güzel dizeyi Cemal Süreya söylüyor: 'Yeşil ipek gömleğinin yakası Yıllar geçer, Tomris Gedik artık Tomris Uyar olmuştur. Edip Cansever'in subay arkadaşı Turgut'un eşidir Tomris. Cansever'in eşi, Mefharet Hanım'ın da dâhili olduğu görüşmeler başlar; Çin ruleti, Çiçek Pasajı, Karaköy'de enginar… İki aile arasında müthiş bir dostluk başlamıştır ki bir gün Turgut'la Tomris ayrılacaklarını söylerler. Katiyen karşı çıkar Cansever, maddi sebeplerden olacağını düşünmüş olacak ki maddi yardımda bile bulunmayı teklif eder ama aralarında o bağ çoktan kopmuştur. Süleymaniye Adliyesi'nde boşanma davası görülür ve tek celsede boşanırlar. Davadan sonra üçü birlikte ayrılırlar adliyeden ve Kadıköy vapuruna binip gider Tomris. 'Nereye' diye sorar Cansever ama yanıt alamaz. Aslında gittiği yer, Cemal Süreya'dır. Cansever o günler için şöyle söyler: 'Tomris, Cemal Süreya'ya aslında iki sene evvel Çiçek Pasajı'ndaki bakışlarıyla gitmişti.' 11 Mart 1983'de Tomris, Sandal Bedesteni'ndeki dükkâna gelir. Aslında Cansever, kendi için yok dedirtir ama sorgusuzca çıkar Tomris asma kata. Kapalıçarşı kapanana kadar konuşurlar. Bir ara daktilonun mürekkebini ister Mustafa'dan. Mustafa, hemen yukarı çıkıp mürekkebi götürür, Cansever alelacele değiştirir ve biriken müsveddeleri de atar çöpe. En aşağı altı saattir asma katta bulunan Cansever'in neler yazdığını merak edip çöpten alıp bakar Mustafa. Yazılanların üzerinde çokça düzeltilmiş, çalışılmış bir şiir vardır. Anlam veremez önce. Çok sonradan anlar ki, Tomris Hanımın Cansever'e doğum günü için zorla yazdırdığı; 'Ben buradayken bu şiiri yazmazsan ikimiz de buradan çıkamayız' dediği 'Yaş Değiştirme Törenine Yetişen Öyle Bir Şiir' isimli şiirdir. 1994 yılında bir radyo programında Radyocu Nigâr Hanım, Tomris Uyar'a Edip Bey ile ilgili bir şeyler sorar. Tomris Uyar ise 'bir şiir yazılırken yara olmuştur Edip' diyebilir sadece. ŞİİR: İkindi Üstü (1947), Dirlik Düzenlik (1954), Yerçekimli Karanfil (1957), Umutsuzlar Parkı (1958), Petrol (1959), Nerde Antigone (1961),Tragedyalar (1964), Çağrılmayan Yakup (1969), Kirli Ağustos (1970), Sonrası Kalır (1974), Ben Ruhi Bey Nasılım (1977), Sevda ile Sevgi (1977), Şairin Seyir Defteri (1980), Yeniden (bütün şiirleri, 1981), Bezik Oynayan Kadınlar (1982), İlkyaz Şikâyetçileri (1984), Oteller Kenti (1985). DÜZYAZI: Gül Dönüyor Avucumda (Ölümünden sonra 1987) Şiiri Şiirle Ölçmek.

10 maddede Edip Cansever hakkında her şey

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

10 maddede Edip Cansever hakkında her şey