Arama
10 soruda "yabancılaşma"nın diğer adı Kafka
20. yüzyıl edebiyatının en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilen Kafka, "bir yabancıdan daha yabancı" yaşayarak hayatını sürdürdü. Yaşadığı dünya ile kurguladığı dünyanın iç içe geçtiği Kafka'nın eserlerinde yabancılaşmanın her düzlemine yer verildi. Peki, edebiyat tarihine damga vuran Kafka'nın herkesi şaşırtan son isteği neydi? İşte 10 soruda yabancılaşmanın diğer adı Kafka hakkındaki detaylar...
🔸 Kafka'nın ilk eseri olan "Yargı" adlı hikâyede öne çıkan bir tema, baba-oğul çatışmasıdır ve oğlun neden olduğu suçluluk, acı ve kefaret yoluyla çözülür. Diğer önemli temalar ve arketipler arasında yabancılaşma, fiziksel ve psikolojik vahşet, korkunç bir arayıştaki karakterler ve mistik dönüşüm yer alır.
🔸 Kafka'nın eserlerinin en önemli teması ise "yabancılaşma"ydı. Kafka, eserlerinde sadece insanın kendine yabancılaşmasını değil yabancılaşmanın diğer boyutlarını da göstermeye çalıştı. Kafka, modern bireyin içine düştüğü yabancılaşma problemini anlamak açısından önemli bir düşünürdür.
"Kendi dört duvarımın içinde, kendimi yabancı bir ülkede hapsedilmiş bir göçmen olarak buldum; Ailemi yabancı gelenekleri, ayinleri ve çok dile meydan okuyan tuhaf uzaylılar olarak gördüm;istemediğim halde tuhaf ritüellerine katılmam için beni zorladılar; Direnemedim."
🔸 Dönüşüm, Franz Kafka'nın hayattayken yayımlanan nadir eserlerindendi. Kafka'nın yabancılaşmayı en güzel biçimde işlediği eserlerden biri Dönüşüm'dür.
🔸 Kafka, insanın yabancılaşmasını bir hayvan metaforu üzerinden aktarır. Neden bir insan değil de insan-dışı bir varlık tercih etmiştir ya da onu bu şekilde yazmaya iten şey ne olabilir? Kafka'nın buna cevabı şöyledir:
"Herkes, beraberinde taşıdığı bir parmaklığın ardında yaşıyor. Şimdi hayvanlarla ilgili bunca şey yazılmasının nedeni de budur. Özgür ve doğal bir yaşama duyulan özlemin ifadesi. Oysa insanlar için doğal yaşam, insanca yaşamdır. Ama bunu anlayamıyorlar. Anlamak istemiyorlar. İnsan gibi yaşamak çok güç, o nedenle hiç olmazsa kurgusal düzeyde bundan kurtulma isteği var.(…) Hayvana geri dönülüyor. Böylesi, insanca yaşamaktan çok daha kolay." (Dönüşüm)
🔸 Kafka, 1920 yılında Milena Jesenska ile tanıştı. Mektuplaştığı dört kadın arasında en ciddi ve önemli olan Milena Jesenska'ydi.
🔸 Milena'yla mektuplaşmaları önce bir arkadaşlık gibi başladı, daha sonra tutkulu bir aşka dönüştü. Fakat Milena evli olduğundan bu mutsuz ve imkânsız aşk Kafka'yı derin acılara sürükledi.
🔸 Mektuplaştıkları üç yıl boyunca sadece iki üç kez görüşebildiler ve bu görüşmeler Kafka'yı üzmekten başka bir işe yaramadı, yine de onun yaratıcılığını olumlu yönde etkilediği rahatlıkla söylenebilir.
🔸 Daha sonraları edebiyat tarihinin güzide eserlerinden biri sayılacak olan "Milena'ya Mektuplar'ınnda Kafka şöyle dile getirir durumunu:
"En çok seni seviyorum diyorum ama gerçek sevgi bu değil sanırım, sen bir bıçaksın, ben de durmadan içimi deşiyorum o bıçakla dersem, gerçek sevgiyi anlatmış olurum belki…" (Milena'ya Mektuplar)
🔍 Franz Kafka'nın Milena'ya Mektuplar'ından 40 unutulmaz alıntı
🔸 Kafkaesk, Franz Kafka'dan esinlenerek üretilen, Kafka'nın tasvirlerindeki gibi, tehdit edici ya da korkutucu anlamlarına gelen bir sıfattır. Kafka'nın stiline özgü olarak hikâyelerinde anlatım akışının doğal bir parçası olarak, bilinen ve algılanan gerçeklikten kopma, uzaklaşma durumunu ifade eder.
🔸 "Kafkaesk" terimi, özellikle Dava ve "Dönüşüm" adlı eserini anlatan kavramları ve durumları tanımlamak için kullanılır. Örnekler bürokrasilerin çoğu zaman gerçeküstü bir biçimde insanları alt üst ettikleri durumları; anlamsızlık, yönlendirilememe ve çaresizlik duygularını çağrıştıran kabus ortamını içermektedir.
🔸 Kafkaesk ortamında yer alan karakterler genellikle bir labirent durumundan kaçmak için net bir eylem rotasından yoksundur. Kafkaesk unsurları genellikle varoluşçu eserlerde görülür fakat terim; anlaşılamaz derecede karmaşık, tuhaf veya mantıksız olan gerçek yaşam olaylarına ve durumlarına uygulanarak edebi dünyayı aşmıştır.
🔸 Şair W. H. Auden, Kafka'yı "yirminci yüzyılın Dante'si" olarak adlandırırken romancı Vladimir Nabokov, onu 20. yüzyılın en büyük yazarları arasında gösterdi. Gabriel Garcia Márquez, Kafka'nın "Değişim"i kendisine "farklı bir şekilde yazmanın mümkün olduğunu" gösterdiğini belirtti.
🔸 Kafka aynı zamanda pek çok yazarı da etkiledi. Kafka'nın Jorge Luis Borges, Albert Camus, Eugène Ionesco, J. M. Coetzee ve Jean-Paul Sartre ve José Saramago'yu etkilediği düşünülür.
🔸 Edebiyatımızda da bu etki kendisini gösterdi. Şair Cemal Süreya Kafka'yı dizelerine taşıdı:
"Bir mezarın doğurduğu iştahlı bir çocuktur Anadolu şiiri
Ey şiir arayıcısı ey esrik kişi
Şu son dönemecini de aşınca gecenin
Doğacak gün artık gündüze ilişkin değil
Bu ağartı ancak yürekle karşılanabilir
Bütün iş orda işte, ordan usturuplu geçmesini bil
Tutsaksan ellerin sıvışır gider zincirlerinden
Ve balyozla vursalar mısralarına
Soylu bir demir sesi yükselir
Soylu büyük ve mavi bir demir sesi
Ellerim gece yatısına çağrılmış
Ve Telaşsız görünmeye çalışan bir Kafka gibi
Yüzüm giyotine abone"Cemal Süreya