Arama
20 romanla İstanbul'u okumak
İstanbul sonu henüz tamamlanmamış bir roman gibidir. Zira her köşesinden, her penceresinden, her tepesinden başka bir şehir görülür. Her roman ayrı bir sokağa, ayrı bir döneme, ayrı bir İstanbul'a kapı açar. Sizler için, seçtiğimiz bu 20 romanla edebiyatta kısa bir İstanbul turu derledik.
İstanbul Kazan Ben Kepçe, sözlüklerdeki "İstanbullu", "İstanbul beyefendisi" maddelerinin karşılığı olarak kolaylıkla adı yazılabilecek Sermet Muhtar Alus'un 1938-1939 yılları arasında bir gazetenin aynı ana başlık altında yazdığı yazılardan oluşuyor.
Bu çok iyi planlanmış eserde, bundan bir asır önceki İstanbul'u; salt semtleri, eski eserleri, anıtlarıyla değil, bunlarla içli dışlı her şey, yaşayan bir kent ve payitaht, ricali, kibarı, uleması, esnafı, kalem efendisi, memuru, komiği, meyhanecisi, ayyaşı, kabadayısı, yosmaları... ile, mekânları ve tarihiyle bir film gibi izletiyor.
Yeşilköy'den Kartal'a, Sarayburnu'ndan Sarıyer'e, Beyoğlu'na kadar her semt, köy, hatta evler, konaklar, yalılar; kapı kapı, aile özellikleri ve ilişkileri de ihmal edilmeyerek aktaran ilginç bir şehir rehberi bu kitap.
Sermet Muhtar Alus, bugün artık hikâye ve romanlarda kalan bir şehrin ve o şehir hayatının sosyal ve gündelik yaşamının topoğrafyasını çıkarıyor. Hem tarihçi, hem tanık, hem de dedikoducu bir akraba tatlarını bir arada alacağınız yazılarında, bir noter kâtibi titizliğiyle dönemin İstanbul'unun kaydını tutuyor.
İstanbul'u, onu iyi bilen bir İstanbulludan dinlemenin keyfi, daima başka olmuştur…
Gök kubbenin altında insanın ruhunu soyan kötülükler ve giyindiren aşklar adına…Doğu ak ejder yılında başladı yirmi üç bin yıllık gizem… Uzayın sonsuzluğuna açılan kapıyı keşfe çıkmış bilgeler, uğruna topluca can verdikleri bir sırrın, binlerce yıl sonra, bir şair tarafından aşkın derin katmanlarına saklanarak korunacağını bilselerdi…Siruş başlıklı murassa hançerin kabzasına parmak izlerini bırakanlar, daha avuçlarının sıcaklığı gitmeden hançer kınında kan biriktiğini bilselerdi…Bağdat, İstanbul, Roma, Paris ve diğerleri; kıyılarına vuran yeni aşkın, bütün eski tarihlerini dolduracak yoğunlukta olduğunu bilselerdi…
Bilgeler, katiller, asiller ve sevgililer; ellerinde tuttukları kitabın alev almaya hazır bir aşk külçesine dönüşmek üzere olduğunu bilselerdi…Şair, ipeksi dizeleri arasına hayaller gibi sakladığı şifrelerin hoyrat ellerde ihtirasla parçalandığını, sonsuzluk şarabına kadeh yaptığı gelincik yapraklarının kinle dağıtıldığını bilseydi… Ve şimdi kim bilebilir neler olacağını, Babil uyandığı zaman?!..
"Esir Şehir Üçlemesi" edebiyatımızın güçlü ve klasikleşmiş ismi Kemal Tahir'in başyapıtlarındandır. Her büyük ve klasik yapıt gibi, bir ya da birden çok problematiği mükemmel bir biçimde işleyen bu nehir roman dizisinin ilk kitabı olan "Esir Şehrin İnsanları"nda Kemal Tahir, Mütareke Dönemi Osmanlı aydınının ve İstanbul'unun destansı direnişinin ve mücadelesinin benzersiz bir fotoğrafını çekmektedir. Kurtuluş Savaşı öncesinin anlatıldığı pek çok roman yazılmıştır kuşkusuz, ama hiçbiri bu denli edebi ve ölümsüz olamamıştır.
Milli mücadele sonrası, 1930'ların İstanbul'u... Tramvay yoluyla birbirine bağlanan ama birbirinden tamamen kopuk iki semt: Fatih ve Harbiye. Bir genç kızın bu iki semt arasındaki gelgitleri, doğu ve batı kültürleri arasında bocalayan bir Türk gencinin yaşadığı kimlik problemleriyle, dönemin sosyal yapısına ışık tutan, hüzünlü bir hikâye: Fatih-Harbiye. Yazar romanında modern bir hayatla ve eski değerlere bağlı bir hayat arasında bocalayan Neriman'ın hikâyesini anlatmaktadır.
'Yaprak Dökümü'nde Reşat Nuri Güntekin, bir memur ailesinin gelir darlığı ve ahlâk düşkünlüğü içerisinde parçalanıp çöküşünü, ustalıklı bir dille anlatıyor. Toplumsal yönü ağır basan bir romandır. Eski görenek ve ahlâk anlayışına bağlı kalan bir küçük bürokratın, değişen sosyo-ekonomik koşulların berillediği yeni hayatını yadırgaması başarıyla sergileniyor.
Reşat Nuri'nin bu eserinin çok sevilmesinde kullandığı dilin etkisi büyüktür. Yazar, her yaştan insanın kolaylıkla anlayabileceği gayet sade bir dille eserlerini kaleme almıştır.