Arama
5 sözcük 5 alıntı
Türkçede başka anlamlarla doğan fakat zaman içinde değişen birçok sözcük var. Bu sözcüklerden bazılarının anlamına baktığımızda, hikayesini araştırdığımızda hayrete düşeriz. Anlamlarını ve hikayelerini okuduğunuzda hayrete düşeceğiniz beş kelimeyi ve onlarla ilgili yazılmış beş enfes alıntıyı sizler için derledik.
Üzgün ve üzümün aynı kökten geldiğini biliyor muydunuz?
🔹"Üz" kökü Eski Türkçede kırmak, koparmak anlamına gelir. Asmadan koparılarak yenen, salkım halindeki yemişe üzüm denir. Üzümse koparılmışların en tatlısıdır.
🔹Üzgün, üz-mek fiilinden türemiştir. Can sıkmak, kalp kırmak anlamlarıyla 18. yüzyılda kullanılmaya başlanan üzmek ezelden beri bir şeyleri kırıp koparmayı ifade etmek için kullanılmıştır. Üzmekten türeyen üzgün ise kırılmış koparılmış olmanın hal tercümesidir.
"Dünyaya bakıyorum
Dünya sanıldığı kadar küçük değil o gün anlıyorum
Sanıldığı kadar üzgün değiliz dünyada
O gün bütün şiirleri yakmalı yeniden yazmalı diyorum"
(İlhan Berk, Eleni'nin Elleri)
🔹Eski Türkçe tǖş "durma, durak, dinlenme, uyku, rüya" sözcüğünden evrilmiştir. Düş, Eski Türkçe "rüya" anlamına gelen tül sözcüğü ile eş kökenlidir.
🔹"Düş"ün anlamı zamanla durmaktan dinlenmeye, öğle uykusuna oradan da rüyaya evrilmiştir.
🔹Türkiye Türkçesinde "rast gelmek, denk gelmek" manasıyla kullanılan "düş olmak" deyimi, aynı sözcüğün dilimizde başka bir anlamda da yaşadığını gösterir.
"sen bir düş imişsin kuşluk çağında
soluma tükürdüm: Rabbım Gafurdur
bilesin kavuşmak yok İslamlıkta
kavuşan kısmısı ancak gavurdur."
(Süleyman Çobanoğlu, Tekfurun Kızı)
🔹Eski Türkçeden geçen yaş sözcüğü günümüzde "doğduğumuz günden itibaren geçen ve yıllarla ölçülen zaman" anlamıyla kullanılsa da eskiden genç manasıyla da bilinirdi.
🔹Hatta "Ağaç yaşken eğilir" atasözündeki yaş kelimesi genç anlamındadır.
🔹İnsanın ömrüyle arasında bir dava olan yaş, kimi zaman bir matematik problemi kimi zamansa bir şiirin en unutulmaz dizesi kimi zaman hayatımızdaki en önemli gün dönümü olarak karşımıza çıkar.
Kelime köklerinden duyguların izine