Arama
5 sözcük 5 alıntı
Türkçede başka anlamlarla doğan fakat zaman içinde değişen birçok sözcük var. Bu sözcüklerden bazılarının anlamına baktığımızda, hikayesini araştırdığımızda hayrete düşeriz. Anlamlarını ve hikayelerini okuduğunuzda hayrete düşeceğiniz beş kelimeyi ve onlarla ilgili yazılmış beş enfes alıntıyı sizler için derledik.
🔹Eski Türkçeden geçen yaş sözcüğü günümüzde "doğduğumuz günden itibaren geçen ve yıllarla ölçülen zaman" anlamıyla kullanılsa da eskiden genç manasıyla da bilinirdi.
🔹Hatta "Ağaç yaşken eğilir" atasözündeki yaş kelimesi genç anlamındadır.
🔹İnsanın ömrüyle arasında bir dava olan yaş, kimi zaman bir matematik problemi kimi zamansa bir şiirin en unutulmaz dizesi kimi zaman hayatımızdaki en önemli gün dönümü olarak karşımıza çıkar.
Kelime köklerinden duyguların izine
🔹Cahit Sıtkı Tarancı'nın yazdığı ve Türk şiirinin efsanelerinden olan Yaş Otuz Beş şiiri de bir insanın ölümle ve yaşıyla derdini en iyi anlatan metinlerden biridir.
"Yaş otuz beş! yolun yarısı eder.
Dante gibi ortasındayız ömrün.
Delikanlı çağımızdaki cevher,
Yalvarmak, yakarmak nafile bugün,
Gözünün yaşına bakmadan gider."
(Cahit Sıtkı Tarancı, Otuz Beş)
🔹Eski Türkçeden beri dil hafızamızda yer alan esen kelimesi "sağ sâlim, âfiyette, sıhhatte, selâmette, sıhhatli" anlamlarına gelir.
🔹Halk arasında esenlemek, esenleşmek şekliyle fiil olarak kullanılan bu güzel kelime ayrıca Anadolu ağızlarında rüzgâr, hediye, veda gibi anlamlarıyla da kullanılır.
🔹Günümüzde hala kullanılan "Esen kal, esenlikle kal" kalıbı "Hoşça kal, selâmette kal" manasındadır.
Dilimize Yerleşmiş 10 Uydurma Kelime
🔹Saf şiiri başarıyla temsil eden ve yaptığı tercümelerle edebiyatımıza katkıda bulunan Ahmet Muhip Dıranas'ın Olvido adlı şiirinde geçen bu satırlar ise bize "esen" kelimesinin şiire ne denli yakıştığını gösterir
"Ya sen! ey sen! esen dallar arasından
Bir parıltı gibi görünüp kaybolan
Ne istersin benden akşam saatinde?
Bir gülüşü olsun görülmemiş kadın,
Nasıl ölümsüzsün aynasında aşkın;
Hatıraların bu uyanma vaktinde
Sensin hep, sen, esen dallar arasından."
(Ahmet Muhip Dıranas, Olvido)
🔹Sözlük anlamı "boş gezen, işsiz güçsüz kimse, avare" olan kelime Orta Türkçe döneminde ortaya çıkmış olan "ayla – aylan"dan yani dönmek, dolanmak fiilinden gelir. Türkiye Türkçesi -uk ekini almış ve aylak haline gelmiştir.
🔹Türkiye Türkçesinde "bedava, boşuna" anlamlarıyla da kullanılmıştır.
🔹Bazı kaynaklara göre bu kelimenin görüldüğü en eski eser Mukaddimet'ül Edeb'tir.
🔹Bu kelimenin gündelik hayattaki yansımalarına baktığımızda Osmanlı döneminde bu isimle anılan bir paralı asker grubu olduğunu görürüz.
↪Aylakçılık Nedir?
Osmanlı donanmasında sürekli asker olmayıp denize çıkılacağı zaman altı ay için toplanan ücretli askerlere aylakçı adı verilmiştir. Düzenli mesleği olmayıp boşta olanlardan seçildiği için bu ismi almıştır. Aylakçı kelimesi halk ağzında da boş gezen düzenli işi olmayanlar için de kullanılmıştır.