Arama
Ahmet Haşim Paris'te neden mahsur kaldı?
Ahmet Haşim, Yahya Kemal'i hicvetmek amacıyla yazdığı yazıyla 1924 yılında Osmanlı Bankası'ndan ikramiye alır. Bu ikramiyeyle Paris'e gider ve Paris'i görenler kervanına katılır. Ancak bir süre sonra parası tükenir. Yabancı bir ülkede parasız yaşamanın ne denli ağır olduğuyla yüzleşecektir. Arkadaşına para istediğine dair mektuplar yazar ama tüm çabaları boşunadır. Peki, Haşim memleketine nasıl döner? Ölüm yıl dönümünde Ahmet Haşim'in Paris'teki anekdotlarını derledik...
"Paris, her yeni geleni, ilk zamanlarda acı bir sükût-ı hayale uğratırmış. Zannederim ki, bu ruhi hadise, garbın herhangi bir büyük şehrini ziyarete gelen bilhassa şarklı seyyah için mukadderdir; bize şimdiye kadar Avrupa'yı anlatmış olanlar, muhakkak ya deliler ve ya budalalardı. Gördüklerini olduğu gibi göstermekten utanan ve harikulade bir sır ile temas etmiş olanların gurur ve alâyişine bürünmek hevesine düşen 'Avrupa'yı görmüş'lerin anlattıklarını din leye dinleye, çöllerde serap gibi, hayalimizde asıl ve esası olmayan memleketler vücut bulmuştu. Garbın büyük şehirleri kapısında kalbimize çöken hüznü yapan sebeplerden biri bu olsa gerek."
Bu hayâl kırıklığının sebebi, Hâşim'e göre, Doğulu ve Batılıların büyük şehir anlayışlarındaki farktı. Minaresiz, kubbesiz, binaları çinilerden ve madenî renklerden, çarşıları dalgalanan renkli kalabalıklardan mahrum şehirlerin bir Doğuluya "büyük şehir" hissi vermesi imkânsızdı. Bu sebeple Paris, ilk bakışta "baştanbaşa uyuz fare renginde bir şehir" idi.
Marsilya'da akşamüstü bindiği trende bütün geceyi rahatsız bir uyku ve karmakarışık rüyalarla geçiren ve ikide bir uykusundan sıçrayarak pencereden "semada, havada, yerde ve suda Paris'e yaklaştığını haber veren renkli, parıltılı, gürültülü, doğaüstü bir işaretin mevcut olup olmadığını" boş yere arayan Hâşim, güneş doğarken indiği Paris'le ilgili ilk izlenimini de şöyle anlatmaktadır:
"Paris'e ayak basınca bu aldanan heyecan birden garip bir halet-i ruhiyeye inkılâb etti. Ayaklarımın Paris kaldırımlarına bastığını, beni her taraftan çeviren bu yeni uykudan uyanmış şehrin bizzat Paris olduğunu, çağırdığım taksinin Paris taksisi, konuştuğum şoförün Paris şoförü olduğunu artık inkâr edemeyecek bir vaziyette olduğumu anlayınca şüphemi kendime doğru çevirerek kendimi inkâr etmeye koyuldum: Bir hafta evvel İstanbul'dan çıkan ve bu dakika Paris'e varmış olması lâzım gelen Hâşim, muhakkak, ben değildim. Kim bilir ben kimdim? Ve kim bilir nerede idim?"
Bu ilk Paris seyahati sırasında kardeşi Muvaffak Bey'le de buluşup görüşen Hâşim, ayrıca sembolistlerin yayın organı olan Mercure de France için "Les tendances actuelles de la littérature turque" başlıklı makalesini yazmış, ayrıca yakın arkadaşı ressam Namık İsmail'in delâletiyle Polonyalı musikişinas Kont Rosinski'nin evine devam ederek birçok sanatkârla tanışmıştı. Ancak Kont'tan pek hazzetmediği, hatta onun bir gün kendisine hediye ettiği çok sayıda kitabı bir otomobille oteline taşıdıktan sonra garsonlara dağıttığı anlatılır.