Arama
Ali Emiri'nin Osmanlı Tarih ve Edebiyat Mecmuası
Ali Emiri Efendi; hayatı boyunca topladığı kitapları Millet Kütüphanesi adıyla kurduğu kütüphaneye bağışlayan, Divanu Lugati't-Türk'ü ilim alemine kazandıran ve yayınladığı eserleriyle edebi hayatımıza hizmet eden çok yönlü bir şahsiyetti. Yayınladığı dergilerle edebiyat, tarih ve kültür hayatımıza katkılarda bulunmuştu. Onun çıkardığı, birbirinin devamı niteliğinde olan "Osmanlı Tarih ve Edebiyat Mecmuası" 20. yüzyıl edebiyatımızın çehresini yansıtmaktaydı. İşte Ali Emiri'nin bir son ve başlangıca ışık tutan Tarih ve Edebiyat Mecmuası...
Dergide Fuat Köprülü'ye sıklıkla tenkitler yapılmıştı. Ali Emîrî Efendi'nin sürekli dile getirdiği bir iddia, Mehmed Fuad Bey'in Köprülüzâde değil Kıblelizâde sülâlesine mensup olduğuydu. Ayrıca gerek Ali Emîrî Efendi gerekse çevresinde yer alan diğer yazarlar her sayıda Fuad Bey'in eserlerini tenkit etmişlerdi. Köprülü'nün Şehâbeddin Süleyman'la birlikte imza attığı, fakat pek de rolünün bulunmadığı kendi ifadesiyle sabit olan (Köprülü, sy. 44 [1918], s. 347; DİA, XXVIII, 482) Yeni Osmanlı Târîh-i Edebiyyâtı sadece Köprülü'nün eseri sayılarak bazı yanlışlar uzun uzadıya sıralanmıştı.
Köprülü'nün yine Şehâbeddin Süleyman'la beraber yayımladığı Ma'lûmât-ı Edebiyye de sadece Köprülü'ye aitmiş gibi tenkide uğramış, konuların çoğunun Le sens de l'art ve L'introduction à l'esthétique adlı kitaplardan kötü biçimde tercüme edildiği ileri sürülmüştü. ("Mektup", sy. 10, 31 Kânunuevvel 1334, s. 179-183). Yine Mehmed Fuad Bey'in Selîm-i Sâlis ve Napolyon adlı çevirileri için de aynı şeyler söylenmişti. ("Üstâd-ı muhterem Ali Emîrî Efendi Hazretlerine", sy. 14, 30 Nisan 1335, s. 282-286; sy. 15, 31 Mayıs 1335, s. 313-318).
Osmanlı Târih ve Edebiyat Mecmuası'nda ilim dünyasına hizmet edecel önemli makaleler de yayımlanmıştı. Bunlar arasında "Fâtih Sultan Mehmed Han Gazi Hazretlerinin Nefs-i Nefîs-i Hümâyunları İçin Yazdırıp Mütalaa Buyurdukları Kitaplar" (sy. 22, 31 Kânunuevvel 1335, s. 518-523), "Müessis-i Bünyân-ı Saltanat Osman Gazi Hazretlerinin Seyyid Edebâli Hazretlerine Damad Olması ve Bu Münâsebet-i Mübâreke ile Devlet-i Muazzama-i Osmâniyye'de Kılıç Kuşanma Merasimi" (sy. 20, 31 Teşrînievvel 1335, s. 453-476), "Selâtîn-i İzâm-ı Osmâniyye'nin Millet Kütüphanesi'nde Yazma Olarak Bulunan Enâfis-i Âsâr-ı Şâhâneleri" (sy. 25, 31 Mart 1336, s. 619) adlı makaleler sayılabilir.
Derginin kapanma hikayesi ise oldukça dikkat çekiciydi. Ali Emiri, 31 nüshada, kazara şeyhülislam oldu dediği Mustafa Sabri Efendi aleyhinde Ali Kemal'e hitaben bir makale yazdığını ancak bu makalenin sansürlendiğini söyler. Bunun üzerine Ali Emiri, Dahiliye Nezareti'ne gitmiş olsa da yayının devamını yayımlamak için müsaade alamaz. Bu duruma gücendiğini söyleyen Ali Emiri, dergiyi tatil etmeye karar verir. Böylece 31 sayı çıkan Osmanlı Tarih ve Edebiyat Mecmuası'nın yayın hayatına son verilir.
30 Eylül 1920 tarihli 31. sayısında "bundan böyle çıkmayacak olan mecmuanın "kāriîn-i kirâma arz-ı vedâ" ettiğini bildiren dergi iki yıllık bir aradan sonra 31 Ağustos 1338'de (1922) yeniden neşir hayatına girdiğinde artık Osmanlı hânedanı ve Osmanlı Devleti fiilen yoktu. Bu sebeple derginin başlığından "Osmanlı" kelimesi çıkarılmış, genel yayın çizgisinde ise herhangi bir değişiklik olmamıştı. Beş sayılık bu serinin son sayısı 31 Kânunuevvel 1338'de (31 Aralık 1922) yayımlanmıştı.