Arama
Amak-ı Hayal’in yazım serüveni
Şehbenderzade Ahmed Hilmi, kendi dönemi ve sonrası için okuyucularına kıymetli bir eser bırakır. Amak-ı Hayal adlı kitabıyla kişinin düşünce dünyasında farklı imgeler uyandırmayı hedefler. Felsefi deneyimini gelenekle harmanlayan yazar, literatürümüzde pek karşılaşılmayan özgünlükte bir eser telif eder. Hayallerin derinine inmeyi başaran böylesine bir kitabın yazım serüvenini okuyoruz.
🔹 Şehbenderzade, yaşadığı bu edebi süreçte kendisini sürekli geliştirir. İkdam, Şehbal, Yeni Tasvir-i Efkar, Sırat-ı Müstakim gibi gazete ve dergilerde yazılar kaleme alır.
🔹 Yazarın en önemli kabul edilen kitabı, tasavvufi ve felsefi konulu "Amak-ı Hayal" adlı eseridir. Türk gelenekleri ve modernleşme arasında kalan Türk toplumunun ruhsal durumunu, eserlerinin birçoğunda işler.
🔹 Gazeteci, yazar, filozof, şair ve edebiyatçı olarak kendi çizgisinde yürüyen Ahmed Hilmi, 49 yıl yaşar. II. Meşrutiyet devrinin önde gelen fikir adamlarından biri olarak kabul edilir.
🔹 Tek derdi İslam'ı yüceltmek, Devlet-i Aliyye'yi devam ettirmektir. 30 Ekim 1914 tarihinde hayata gözlerini yuman Şehbenderzade Ahmed Hilmi, Fatih Camii haziresine defnedilir.
A'mak-ı Hayal
🔹 Filibeli Ahmed Hilmi 1910 yılında yazdığı Osmanlıca adıyla "A'mak-ı Hayal" kitabı, edebiyatımızın önemli tasavvufi ve felsefi eserlerinden birisi olarak kabul edilir.
🔹 Felsefe tarihinin kısa bir özeti olan eser, yüzyıl önce yazılmasına karşın hala evrensel bir dile sahiptir. İçerik olarak insanları güzelliğe, kendisini sorgulamaya ve içsel bir yolculuğa çıkarmayı hedefler.
🔹 Amak-ı Hayal, modern yaşama rağmen ruhundaki boşluğu dolduramayan günümüz insanı için bir rehber niteliğindedir.
Şehbenderzade Ahmed Hilmi'nin bazı eserleri
➡ Senusiler ve Onüçüncü Asrın En Büyük Mütefekkir-i İslamisi Muhammed es- Senusi
🔹 Senûsîler hakkında kaleme aldığı eserdir. Senûsîler ve Sultan Abdülhamid adıyla İsmail Cömert tarafından sadeleştirilerek yayımlanır.
➡ Tarih-i İslam
🔹 Dozy'nin Târîh-i İslâm adıyla Abdullah Cevdet tarafından Türkçe'ye çevrilen eserindeki hatalı görüşleri tenkit amacıyla kaleme alır. Şehbenderzâde'nin ilmi manadaki en önemli kitabıdır.
➡ Akvam-ı Cihan
🔹 Asya ve Afrika topluluklarıyla ilgili etnografik bir eserdir.
➡ Öksüz Turgut
🔹 Edebiyat tarihinde padişaha ithaf edilen ilk ve tek roman özelliği taşımaktadır. İlk defa 1910 yılında Hikmet Matbaası'nda basılır. Romanda vatan ve evlat sevgisi konusu işlenir.
Amak-ı Hayal'in oluşum süreci
🔹 Amak-ı Hayal çağının çok ötesinde bir eserdir. Basım sürecinde eksik kaldığı, bazı bölümlerinin çıkartıldığı ve ciddi bir sadeleştirmeye maruz kaldığı bilinir.
🔹 Bu nadir eserin kapsamlı araştırmasını yapan ve eksiklerini bulup toplayan en doğru çeviriyi okuyucuya sunmayı başaran isim N. Ahmet Özalp'tir.
🔹 Bu nedenle literatürümüzde bu eser tekrardan değer görür. Amak-ı Hayal aslında iki ciltten oluşur. Bu kitabın ikinci cildi ise Recai'ye Mektuplar adını taşır.
Kadim bir tür: Hikaye
🔹 Vav Tv'de yayınlanan Enderun Sohbetleri programına konuk olan Dr. Mesut Koçak; Amak-ı Hayal'in 20. yüzyılda gelenekle irtibat kurarak, 20. yüzyılın anlatı geleneğine uygun bir kurmaca olduğunu düşündüğünü ifade eder.
Amak-ı Hayal bir roman mı hikâye mi?
🔹 Enderun Sohbetleri'nde Prof. Dr. Turgay Anar mesele hakkında şu bilgileri zikreder:
"İlk dönemlerdeki romanın, roman olarak isimlendirilmesinin sebeplerinden bir tanesi okurlara doğrudan doğruya hitap edebilecek bir temel bulabilmek veya bir genel adlandırma olduğu için tercih ediliyor. Fakat kendisi de bunun klasik anlam da Batılı geleneği kullanan bir tür olduğunun farkında olduğu için ve içerde yapmaya çalıştığı şeyin daha çok doğulu gelenekten ilerleyerek yapmaya çalıştığı bir anlatım yenilemesi diyelim belki buna bu yüzden o da içine hikâye gibi bir isimlendirmeyi koyuyor. Çünkü hikâye sizin de bildiğiniz üzere çok daha kadim bir tür. Çünkü nihayetinde bunun bizim kendi medeniyetimiz ve geçmişimizle doğrudan doğruya sıkı bir teması var."