Arama
Hiciv ustası bir şair: Bağdatlı Rûhi
16. yüzyılın önemli şairlerinden biri de şüphesiz Bağdatlı Ruhi'dir. Asıl görevi askerlik olan Ruhi, birçok şehir gezmiştir. Bu durum onun toplumu yakından gözlemlemesine katkı sağlamıştır. O insanların hırslarını ve toplumun aksayan yönlerini şiirlerine büyük ustalıkla yansıtan bir hiciv şairidir. Sizin için Bağdatlı Ruhi'nin edebi kişiliğini inceledik...
RÛHİ'NİN DİVANI
🔸 Onu önemli kılan eseri divanı "Külliyyât-ı Eş'âr-ı Rûhî-i Bağdâdi' dir. Eser, 1870 yılında İstanbul'da basılmıştır. Divanında 40 kaside, 94 tane tarih, 28 rubai, 26 kıt'a, terkib-i bent ve terci-i bent gibi farklı nazım biçimleri vardır.
🔸 Divanında dikkat çeken nokta 1115 gazel içermesidir. Rûhi tam bir gazel şairidir. Gazellerinde insana dair olumlu ve olumsuz yönler, gelenek, inanç, kültür gibi sosyal hayatın yansıyışları görülür. Gazellerinde lirik bir anlatım olan şair gazelleriyle şu sözlerle övünür.
"Gam yimem kadh-i adûdan ki benem ey Rûhî
Bildürür rütbemi erbâb-ı kemâle gazelüm"
(X) Şiirimizin özgün sesi Nef'i Divanı
Rûhi'nin Terkib-i Bent'i
🔸 Her benti 8 beyitten meydana gelen, toplam 17 bentlik bu şiir, Türk edebiyatında hiciv türünde bir şaheserdir.
🔸 16. yüzyıl Osmanlısındaki toplumdaki aksaklıkları göstermesi bakımından da bir belge niteliği taşır. Birçok şair Rûhi'nin Terkib-i bent'i kadar güzel bir ortaya koymaya çalışarak ona nazireler yazmışlardır. Namık Kemal, "Terkib ile şiiri ettin, inşa." sözleriyle Rûhi'nin Terkib-i bent'ine övgüsünü dile getirmiştir.
🔸 Rûhî, vahdet-i vücûd anlayışını benimseyerek hayatında "rengin eda" sahibi olmayı amaçlamıştır. Şiirlerinde sözün gücünü ön planda tutmayı hedefleyen şair samimi ve lirik şiirler yazmıştır.
🔸 Arap ve Fars dilinde yetkin olmasına rağmen süslü sözlerden kaçınarak sade ve anlaşır bir dil benimsemiştir. Çoğunlukla aruz vezninin düz kalıplarını kullanır. Şiirlerinde Nesimî ve Fuzulî etkileri görülür.
(X) Rengin eda ne demektir?
Hoş eda, hoş davranış olarak tanımlanır.
🔸 Bağdatlı Rûhi, çok seyahat etmesinin avantajlarıyla toplumun aksayan yönlerini iyi gözlemleyerek doğru şekilde tespit etmiş, insanî hırsları alaycı bir üslupla anlatmıştır.
🔸 Büyük hiciv ustası Rûhi, 1606 yılında Şam'da bulunduğu sırada vefat eder. Vefatı üzerine Buhûrîzâde Mustafa Itrî'nin, "Gitti Rûhî adem iklîmine âh" mısrasını tarih düşürdüğü bilinir.
(X) Buhûrîzâde Mustafa Itrî kimdir?
Türk mûsikisi bestekârıdır.