Arama
Bağdatlı Ruhi kimdir?
Edebiyatımızda terkib-i bentiyle ünlü Bağdatlı Ruhi, 16. yüzyıl şairlerinden biridir. Eleştirel tarzı ve yalın üslubu ile şöhret bulmasının yanında toplum sorunlarına ilişkin yazdığı şiirleriyle öne çıktı. Peki, Bağdatlı Ruhi kimdir, şiirleri ve eserleri nelerdir, en ünlü şiiri olan terkib-i bendin konusu ve Tanzimat dönemi sanatçılarından Ziya Paşa ile olan bağlantısı nedir? İşte bütün bu soruların cevabı işte sizlerle…
Yaşamı boyunca pek çok yeri gezen Bağdatlı Ruhi, ne yazık ki gezdiği yerlerden umduğunu bulamadı ve bu durum şiirlerine de yansıdı. Şiirlerinde, dolaştığı yerlerde karşılaştığı riyakâr insanlardan, rüşvet yolunu tutan kadılardan, mürüvvetsiz beylerden ve kendi talihinden sık sık şikâyette bulundu.
Vahdet-i vücûd anlayışını benimseyen Rûhî tasavvufu şiirine bir malzeme olarak kullanan kalender, hoş edalı, derviş gönüllü bir şairdir. Divanındaki ifadelerine dayanarak onu Mevlevî, Bektaşî ve Hurûfî sayanlar olmuşsa da bir tarikata intisap ettiği bilinmemektedir. Rûhî'ye göre asıl hüner hayatta "rengîn-edâ" sahibi olabilmektir. Bilhassa şiir ve şair hakkında gazellerinde sık sık tanımlamalar yaparken nazımda sözün kudretini ön planda tutar.
Nüktedan, gerçekten sanatkâr ve kudretli bir şair olan Rûhî bu özelliklerine mukabil şiirinde asla büyüklük taslamamıştır. Onun mısralarında samimilik, sadelik ve lirizm hâkimdir. Okuyucuya pürüzsüz, konuşma diline yakın bir ifadeyle meramını kolayca anlatmış, özellikle toplumun aksayan yönlerini çok iyi teşhis etmiş, çağının kusurlarını, insanların mal mülk hırsını iğneleyici bir üslûpla ortaya koymuştur. Arapça ve Farsça'yı şiir yazabilecek derecede bilmesine rağmen dil ve anlatımda sadeliği tercih edip külfetli sözlerden kaçınmıştır. İçtenlik ve lirizmin hâkim olduğu gazellerinde rindâne bir üslûp vardır. Çoğunlukla aruz vezninin düz kalıplarını tercih eder ve bunları hatasız kullanır.
Şiirlerinde en çok oğlu Fazlî ile de dost olduğu bilinen hemşerisi Fuzûlî'nin etkisi ve aynı coğrafyada kendisiyle benzer bir hayatı yaşayan Fuzûlî'ye bağlılığı hissedilir. Öte yandan Hurûfî şairi Nesîmî'yi hem meşrep hem söyleyiş yönünden önemsediği görülür.
