Arama
Bir kuruluş destanı: Osmancık
Eserleriyle yerli düşüncenin sesi olan Tarık Buğra, tarihi roman dediğimiz vakit, akla gelen ilk isimlerden… Buğra'nın hiç şüphesiz en önemli eserlerinden biri ise Osmancık romanı. Tarihi romanın en seçkin örnekleri arasında yer alan Osmancık'ta, Osman Gazi'nin şahsi dönüşümüyle bir devletin dönüşümü ve gelişimi anlatılır. Hepimizin aşina olduğu; "Bundan böyle öfke bize, uysallık sana; güceniklik bize, gönül alma sana" öğütlerini ihtiva eden Osmancık eserine Tarık Buğra'nın vefatı sebebiyle yakından bakalım…
📌Osmancık'taki ana temayı kimlik inşası olarak açıklamak mümkün. Tema, toplum ve fert arasındaki ilgiyle sağlanır. Romanda Osman Bey'in, Osmancık, Osman Bey, Osman Gazi Han dönemlerine bağlı olarak Türk toplumun da aşiret, devlet ve imparatorluğa geçiş süreci verilir.
Osmancık'ın Osman Bey olma serüveninin anlatıldığı romanda, kendini tanıdıkça benliğinden sıyrılan Osman Bey, ülküsüne daha da yakınlaşır. Ve en nihayetinde varlığı asırlar sürecek bir imparatorluğun temelini atar.
📌Osman Bey'in hayatında roman ekseninde ve tarihi bir şahsiyet olarak en dikkat çekici isimlerin başında Şeyh Ede Balı gelir. Şeyh Ede Balı Osman'ın dönüşüm sürecinde önemli bir yere sahiptir.
📌Osman Bey'in kendisi olması çağrısı Ede Balı ile gerçekleşir, benliğini bulma süreci Şeyh ile başlar ve roman boyunca rehberliği devam eder:
"Ede Balı, sanki ruh olup uçmuştur; sanki artık o yaşını başında değildir; var olan, sadece bir sestir; sesleşen bir gönüldür ve o da Osman'ın beynindedir: İnsan tek olmadığını anlamış, anlayamamış ve anlayamıyorsa, dünya, gerçekten de çok büyüktür; çünkü insan, zaman ve mekâna göre büyüktür ha var ha yoktur… Ve, öyle insanlar yatsıda doğar, sabah ezanı okunmadan, şafak sökmeden ölür. Sözün tam burasında ses, Osman'dan ayrılıyor, yeniden Ede Balı oluyor: Ede Balı Osman'ı uyandırmaya, uyarmaya koyuluyor:"
📌Ede Balı ve Osman Bey'in ilişkisi çerçevesinde görülen bir rüya bütün kurgunun temelini oluşturmuş gibidir. Ede Balı'nın tekkesinde bekleyen Osman Bey, bütün bir imparatorluğu ilgilendiren bir rüya görür. Osman Bey rüyasında Ede Balı'nın göğsünden yükselen ayın kendi göğsüne girdiğini görür.
"Ve ay – Mal Hatun- sımsıcak, Osman'ın göğsüne iniyor. Osman bu sıcaklıkta, hayatın tek ve yaşamaktan değerli anlamını kavrıyor."
📌Ve rüyada Osman Bey'in tam kalbinin üstünde bir çınar büyümektedir. Git gide daha da büyüyen çınar, tepelere ve doruklara budaklanır.
Romanda bu rüyanın önemli simgeleri vardır. İlk etapta Şeyh Ede Balı'ın kızı Malhun Hatun'un Osman Bey ile evliliğini müjdeleyen rüya, aynı zamanda çınar imgesiyle kurulacak yeni bir devlet ve imparatorluğun da habercisidir. Romanda yeni kurulacak devlet ve çınar ağacı arasında bağlantı kurulur.
📌Şeyh Ede Balı denildiği vakit, her şeyden evvel Osman Bey'e verdiği öğütler akla gelir. Nasihatler, Şeyh Ede Balı'ya atfedilse de bu duruma dair herhangi bir kesinlik yoktur. Osmancık romanında geçen nasihatlerin zamanla çeşitli varyasyonları ortaya çıkmıştır:
"Ey Osmancık; beğsin. Beğliğini bil, beğliğini unutma.
Ey Osmancık; beğsin. Bundan böyle öfke bize, uysallık sana; güceniklik bize, gönül alma sana; suçlama bizde; katlanma sende; bundan böyle, yanılgı bize, hoş görmek sana; aciz bize, yardım sana; geçimsizlikler, uyuşmazlıklar, anlaşmazlıklar, çatışmalar bize, adalet sana; kötü göz bize, şom ağız bize, haksız yorum bize, bağışlama sana.
Ey Osmancık; bundan böyle, bölmek bize, bütünlemek sana; üşengeçlik bize, gayret sana; uyuşukluk bize, rahat bize, uyarmak, şevklendirmek, gayretlendirmek sana. (…)"