Arama
Cemil Meriç, Necip Fazıl'ı nasıl anlattı?
Cemil Meriç, bir kitaba sığacak düşünce ve kişiliği tek cümleye sığdırabilen edebiyatçımızdır. Derin bilgi ve birikimiyle yazın dünyasının ruh tahlillerini ortaya koyar. O, Necip Fazıl'ı da bu bilgi birikimiyle edebiyat tarihine yazmıştır. Üstad'ı hiç kimse onun gibi anlatmaya cesaret gösteremez. Çünkü o, Üstad'ı tanır, tanımlar ve tahlil eder. Cemil Meriç, üstadı anlatırken eserleri ve kişiliğini bir bütün olarak ele alır ve asıl olması gereken noktayı işaret eder. Sizler için, Meriç'in Necip Fazıl hakkındaki derin düşüncelerini derledik.
Meriç'e göre iman akla dayanmayan çok farklı bir şey. İnanmak ise başlı başına bir olay. Bu pencereden olaya bakan Meriç, Necip Fazıl'ın hidayete ermesine temkinli yaklaşır. Ve şöyle der: "İman saf aklın konusu değildir. İman saf aklın kanatlanışıdır. Seyyal ve müphem hayallere yer verecektir şiir. Sezilir, hissedilir ve inanılır. Allah'ın ne varlığı ne yokluğu ispat edilir. Dosto ve Weber çırpınıyorlar inanmak için. En bedbahtlar kâfirlerdir. Çünkü neyi kaybettiklerini biliyorlar. İnanmaya ihtiyaç duyuyorlar çünkü."
" 'Men acze idrake edereke' yani idrak edemeyeceğini idrak eden, aslında idrak etmiştir. Necip bir çileden söz eder. Kitabının ismi de Çile'dir zaten. Hakikatte çile ile iman aynı yerde bulunmaz. Teslimiyetin olduğu yerde çile yoktur. Kendi kendisini inandırmanın cehdi içindedir Necip. İslam, imana varmaktır, kabul etmektir. İnanan adamda tereddüdün verdiği endişe kalmaz. Sonra artık imanın mükellefiyetlerine layık olmak gelir. Allah'a yaklaşırken layık olmak için gösterilen gayretler vardır. Şiir bir iman sanatıdır."
Meriç'e göre, Necip Fazıl'ın samimi arayışını Batı'nın nihilist ve ateist filozoflarıyla bir görmemek gerekir. Zira "şiir Allah'ı aramanın adıdır" diyen üstat, Türkçe'nin en güzel ve en eşsiz "Allah" şiirlerine imza atmıştır.
Cemil Meriç'in, Necip Fazıl hakkında yaptığı tanım ve tahliller, aslında onu ne kadar iyi tanıdığını ve kavradığını gösterirken, diğer yandan kendisinin de nerede durduğunun ipuçlarını vermektedir. Bir yazarın en büyük amacı anlaşılmaktır. Necip Fazıl'ı anlayabilmenin yolu, ona övgüler dizen ve kutsayanlardan değil, Cemil Meriç gibi tanıyan, tanımlayan ve tahlil edenlerin yazdıklarından geçer.
Bugün üstat Necip Fazıl'ın biyografisini kaleme alan birçok kimse, Cemil Meriç'in baktığı noktadan üstadın eserlerine ve kişiliğine bakma cesareti göstermez. Meriç, Tanzimat'tan bu yana Türk şiirinin geçirdiği evreyi anlatırken; "Bâki, Fuzuli, Nedim, Şeyh Galip'in hala rakipsiz olduğunu, Hamit, Fikret, Haşim, Yahya Kemal ve Necip Fazıl'ın ise Himalayalar'da birer zirve olduğunu" söylediğini unutmamak gerekir. Cemil Meriç, üstadı anlatırken eserleri ve kişiliğini doğrusu yanlışıyla bir bütün olarak ele almıştır.
(Türk Edebiyatı dergisi, 501. sayı / Temmuz 2015)