Arama
Dede Korkut hikayelerinde sosyal hayat
Oğuz Türklerinin bilinen en eski epik destansı hikâyelerinden oluşan Dede Korkut kitabı, destan döneminden halk hikayelerine geçiş dönemi eseridir. Aynı zamanda Oğuzların yaşam biçimlerinden, ekonomisine, inançlarından, giyinişlerine, beslenmelerinden içinde yaşadıkları doğaya kadar pek çok konuda bilgi sağlayan bir kaynaktır. Dede Korkut hikayelerinin anlatıcısı Dede Korkut kimdir? Hikayelerde sosyal hayata dair hangi noktalar dikkat çekicidir? İşte Dede Korkut'taki sosyal hayata dair ipucu veren hikayeler…
Töre Oğuzlarda oğul sahibi olmanın gerekliliğini Oğuz erkeklerinden istemiştir. Bu durum Dede Korkut hikayelerinde şu şekilde geçer:
Dirse Han Oğlu Boğaç Han hikayesinde Dirse Han çocuğu olmadığı için Han Bayındır tarafından aşağılanır. "Kimin ki oğlu kızı yok; kara otağa kondurun, kara keçeyi altına serin, kara koyun yahnisinden önüne getirin, yerse yesin yemezse kalksın gitsin" cümlelerini kura
Göçebe toplumlarda kurallar töre denilen sosyal hayat kurallarına göre düzenlenirdi. Töre kuralları sorgulanamaz, eleştirilmezdi. Oğuz beyleri çok gururlu kişilikleriyle görülür ve gururları uğruna sertliğe başvurabilirler.
Dede Korkut'tan bu duruma örnek verecek olursak, Salur kazan'ın Evi (nin) Yağmalandığı Hikayesinde, Kazan'ın gururu ve karacuk Çoban'ı ağaca bağlaması ilgi çekicidir. Bey ile çoban arasındaki ilişkiyi göstermesi bakımından anlamlı bir olay örgüsüdür. Oğuz beylerinin gururlarının yüksek olduğu , Çoban'ın ava giden Kazan'a sitem etmesi, Kazan'ın Çoban'ın yardımını istemesinin Oğuzlar arasında doğu karşılanmayacağı motifleri dikkat çekicidir.
Göçebe kültüre dayalı törelerde, törenin sağladığı otoritenin zaafa uğramaması için beylerin dışındaki Han, mahkeme yerine kendi iradesiyle katı ve sert cezalar uygulamaktaydı.
İç Oğuza Dış Oğuz(un) Asi Olup Beyrek('in) Öldüğü Hikayesinde İç Oğuzların en başında bulunan ve beylerin bağlı bulunduğu Salur Han, Dış Oğuz'a haber vermeden İç Oğuza evini yağmalatır. Dış Oğuz'un başında bulunan dayısı Aruz bu duruma isyan eder, Kazan isyan olup olmadığını öğrenmek için arabulucular göndermiş olsa da Aruz ikna olmaz ve Beyrek'i gereksiz yere öldürür.
Hikayede Kazan'ın kendisi uğruna can veren Beyrek'in intikamını almak için, ihanet eden dayısı Aruz'u öldürmesi, isyan eden Aruz'a karşı çıkamayan Dış Oğuz beylerinin Aruz'un ölümü üzerine de bu kez bağışlanmalarını isteyenleri affetmesi hep otoriteyi sağlamak adına yapılan cezai işlemlerdir.