Arama
Dede Korkut kimdir? Eşsiz hazine değerindeki Dede Korkut Hikayeleri
Eşsiz bir hazine değerinde olan Dede Korkut Hikayeleri, geçmiş ile gelecek arasındaki bağı güçlendiren önemli bir değerdi. Edebiyatımızın en eski eseri olan bu hikayeler, İslami düşünüş ve yaşayışa göre şekillendi. Hakkında birçok rivayet bulunan, hikayelerin anlatıcısı Korkut Ata, hakanların hocalığını yaptı. Türkçe konuşan ülkelerde birleştirici bir unsur olan Dede Korkut Hikayeleri hakkında bilmeniz gerekenleri sizler için derledik.
Dede Korkut hikâyelerinin tamamındaki hikâyelerin sonunda Dede Korkut, yaptığı dualarda Hz. Peygamber'e şefaat etmesi için "adı güzel" sıfatıyla hitap eder.
Dede Korkut hikâyelerinde din algısı gösterişten ve riyadan uzaktı. Kahramanlar bozkır hayatının fertleri olarak kendi hayatlarını yaşar. Savaş öncesinde abdest alıp iki rekât namaz kılınır, düşmana hücum edilirken "adı görklü Muhammed'e salavat" getirirler.
Kara dağa seslendiğinde cevap versin
Kanlı kanlı sulardan geçit versin
Erlikle kardeşinin kanını aldın
Kudretli Oğuz beylerini yükten kurtardın,
Kadir Allah yüzünü ak etsin Basat!
Ölüm vakti geldiğinde arı imandan ayırmasın
Günahınızı adı görklü Muhammed Mustafa'ya bağışlasın,
Hanım Hey!
Basat'ın Tepegözü Öldürmesi Hikâyesinde Dede Korkut'un Duası
Dede Korkut Hikayelerin çeşitli temalar üzeri düşünüş ve yaşayış biçimine göre şekillendi. Dede Korkut boyu ilk Müslüman Türk Oğuz boyundandır. Hatta onların yaşadıkları çağ Hz. Muhammed'in yaşadığı çağdır. Beylerden Büğdüz Emen Hz. Muhammed'i görüp onun sahabesi oldu. Dinde taassuba düşmeyen Oğuzlar yaptıklarını gönül hoşluğuyla yaptılar. Vatan için, namus için, anne-babayı korumak, kurtarmak için savaşmak, din için savaş olduğunu bilerek savaştılar. Hikâyelerin genel atmosferi bu savaşlar üzerine kuruludur. Dede Korkut'a göre kadınlar, toplumda saygın bir yere sahiptir. Namus kavramı çok önemlidir, uğruna can verilir. Asla yalan yoktur. Ahlaki değerler ön plandadır. Din nasihattir, ahlaklı yaşamaya çağrıdır. Dede Korkut Hikâyelerinde dile getirilen namus, aile, doğruluk da birer İslami unsurdur. On iki hikâyeden oluşan Dede Korkut Hikâyeleri şunlardır:
DİRSE HAN OĞLU BOĞAÇ HAN
Toy edilirken Karatağ'a oturtulan ve çocuğu olmayan Dirse Han'ın bir oğlu olur ve Bayındır Han'ın boğasını öldürdüğü için Dede Korkut tarafından "Boğaç Han" olarak adlandırılır, bey olur. Dirse Han'ın 40 yiğidi, oğlanı babasına kötüler. Babası avda oğlunu oklar. Annesinin sütü ve kır çiçeği oğlanın yarasına derman olur. Oğlan, kırk yiğit tarafından kaçırılan babasını kurtarır. Dirse Han oğluna taht verir.
Hani o dediğim bey erenler
Dünya bizim diyenler?
Ecel aldı, yer gizledi
Ölümlü dünya kime kaldı?
Gelimli gidimli dünya
Son ucu ölümlü dünya! Barla Hatun
Eninde sonunda, uzun yaşın ucu ölüm; sonu ayrılık
SALUR KAZANIN EVİNİN YAĞMALANMASI
Salur Kazan, oğlu Uruz Han'ın uyarısına rağmen, Oğuz beyleriyle ava çıktığı sırada, evine üç yüz yiğidi ve Uruz'u bırakmasına rağmen düşman gelir. Eşini, gelinini ve oğlunu esir alır. Gördüğü rüya üzerine avdan dönen Salur Kazan, düşman ellerine gider. On bin koyununu düşmana vermeyen çoban da (o istemese de) kendisiyle gelir. Oğuz beyleriyle birlikte düşmanı yener ve yurtlarına dönerler.
KAM BÜRE BEG OĞLU BAMSİ BEYREK
Bayındır Han'ın Oğuzları topladığı sohbete tüm beylerin oğullarıyla gelmesi üzerine, Büre Bey üzülür. Oğuz beyleri, Büre Bey için bir oğul, Bican Bey'e de doğacak oğlana vermesi için bir kız dilerler. Doğan oğlan büyüdükten sonra kendisine hediye getiren bezirgânları kâfirlerden kurtarır ve "Bamsi Beyrek" adını alır. Banı Çiçekle evleneceği gece kâfirler düğünü basarak Bamsi'yi esir alır. Banı Çiçek'in abisi Deli Karçar'a Yalancı oğlu Yaltacık'ın kanlı bir gömlek getirip "Bamsi öldü." demesiyle Banı Çiçek Yaltacık'a verilir. Düğün gecesi esir bulunduğu kaleden, tekürün kızının yardımıyla kaçan Bamsi, yaşadığını Bani Çiçek'e bildirir. Sonra düğün yapılır.