Arama
Divan edebiyatını daha iyi anlamanızı sağlayacak 21 mazmun
Kendine özgü düşünce ve hayal dünyası bulunan divan edebiyatı, eski toplumumuzun düşünüş, yaşayış ve sanat sevgisini günümüze taşıyarak klasikleşti. Geçen zamanla beraber değişime uğrayan hayat şartları, artık bu edebiyatı yaşanılan hayatın bir aynası olmaktan çıkardı. Sizler için asırlar öncesinde yazılmasına rağmen, şiire derin manalar kazandırmış divan edebiyatını daha iyi anlamanızı sağlayacak 21 mazmunu derledik.
📌Bir beyitte hem önceki hem de sonraki kelimelerle anlamca ilgili olan bir söz bulundurmaktır. Genellikle ilk dizenin sonundaki kelime üzerinde yapılır. Sihr-i halâl eskilerin itibar ettikleri sanatlardan biridir. Bazan güzel ve iyi söylenmiş sözler için de bu tabir kullanılabilir.
Leblerin yâd eyledi yârin lisân-ı hâl ile
Kıldı bir şîrîn hikâyet gonca-i rengin edâ
Bakî
📌Sidre kelime anlamı olarak "Arabistan kirazı" demektir. Kur'an-ı Kerîm'de iki yerde geçer (Necm/14, 16). Tefsirde bu ağacın "arşın sağ yanında İlâhî bir ağaç" olduğu bildirilir. Hadislere göre altıncı kat göktedir. Gökyüzüne yükselenler ancak buraya kadar çıkabilirlermiş. Nitekim Miraç gecesi Peygamberimiz de Cebrail'i burada görmüştür. Sidre'nin yanında cennet vardır ve cennetin nehirleri onun altından akar. Sidre'den ötesi Allah'ın zât âlemidir. Sidre, beşer bilgisinin ve amellerinin son hudududur. Muttakiler ile şehitlerin ruhları burada mahşeri bekleyeceklerdir. Sidre-yi Tûbâ ile karıştıranlar da vardır. Sidre kelimesi daha çok "müntehâ" kelimesiyle birlikte kullanılır. "Sidretü'l-münteha (son uçtaki kiraz ağacı), ulaşılabilecek en yüksek yer olduğu için divan şiirinde sevgilinin uzun boyunu anlatmakta kullanılır. Padişahın yüceliği, namı ve şairin şiiri için de birer temsil olabilir.
Sidreye benzettiğim ayb etme cânâ kaddini
K'anı benzetmekde bundan müntehâsın bilmedim
Ahmed Paşa
📌Hesap günü. Kıyametten sonra insanların hesaba çekilecekleri gün olan mahşer günü. Buna rûz-ı ceza da denir.
Ölmeden rûz-ı hesabı gözümüz gördü bizim
Konmadı çehremize bâr-ı gubâr-ı isyan
Yahya Bey
📌İnce yumuşak kumaş, bir çeşit döşek. Peygamberimizin Miraç gecesinde Sidretü'l-Müntehâ'dan Kürsiye dek üzerine oturup gittiği yeşil yaygının adı.
Yeri ger döşek ediben taşı ben yasduğ edersem
Eşiğinde bana yeğrek cinân içinde refreften
Kadı Burhaneddin
📌Haber veya mektup getirip götüren. Osmanlıların ilk zamanlarında postacı ve muhafızlara peyk denirdi. Peyk ve peykbaşı rütbeleri ile ayrı bir teşkilât olarak asırlarca hizmet görmüştür. Vücutça çevik ve zayıf kişilerden seçilirler. Az yerlerdi. Çok hızlı koşabilen bu kişiler meselâ Edirne-İstanbul arasını iki günde kat edebilirlerdi. Kelimenin uydu anlamı da zaman zaman şiirlerde kullanılmaktadır.
On sekiz bin âlemi seyreyledik uçtan uca
Milket-i sultânı aşkın peyk-i reh-peymâsıyız
Zatî