Arama
Divan edebiyatının en süslü eserlerini yazan Nergisi
17. yüzyıl Klasik Türk nesrinin önemli temsilcilerinden biri olan Nergisi, aynı zamanda şairliğiyle de dikkat çekmekteydi. Nesir üstadı olarak tanınan Nergisî, şuara tezkirelerinde ismi geçen bir şairdi. Mensur eserlerinde ve şiir mecmualarında da Türkçe, Farsça ve Arapça şiirleri yer alıyordu. Eserlerinde abartılı ve süslü dil kullanmasıyla bilinen Nergisi, şiirlerinde nesirlerine nazaran daha açık ve anlaşılır bir dil tercih etmişti. İşte Namık Kemal'in divan edebiyatına yaptığı eleştirilerde en büyük ilgi odağı olan Nergisi'nin edebi anlayışı ve şiirlerine dair detaylar…
1. Hamse: Nergisî'nin en önemli çalışması olan bu eseri İran ve Türk edebiyatındaki hamselerden farklı kılan taraf tamamen mensur olmasıdır. İbrahim Necmi Dilmen asıl hamsenin beş bölümden oluşan Nihâlistân olduğunu, İksîr-i Saâdet, Meşâkku'l-uşşâk, Kānûnü'r-Reşâd ve el-Akvâlü'l-müselleme'nin daha sonra ilâve edilerek "Hamse ale'l-hamse" haline getirildiğini söyler.
2. Münşeât: Kafzâde Fâizî'nin ölümü üzerine İstanbul'a gelen Nergisî, Münşeât'ı tertip ederek Şeyhülislâm Zekeriyyâzâde Yahyâ Efendi'ye ithaf etmiştir. Çeşitli zamanlarda dostları ve devlet adamlarıyla mektuplaşmalarını içeren Münşeât kronolojik sıraya göre düzenlenmiştir. Müellif hattı nüshasında otuz yedi parça yazı bulunduğu halde başka nüshalarda bu sayının elliyi aştığı görülmektedir.
3. el-Vasfü'l-kâmil fî ahvâli vezîri'l-âdil: Bazı kaynaklarda Gazavât-ı Murtazâ Paşa adıyla anılır. Nergisî'nin kadı olarak bulunduğu Banaluka'da kaleme aldığı eser, o sırada Budin valisi olan Murtaza Paşa'nın hayatını ve gazâlarını beş bölüm halinde anlatır. Dili diğer eserlerine göre daha sadedir. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki müellif hattı nüshasından başka altı nüshası bilinmektedir.
4. Horosnâme: Bu mensur hikâyenin basit bir rik'a kırmasıyla yazılan altı sayfalık bir nüshası Millet Kütüphanesi'nde, bir diğeri Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi'ndedir. Horozla tilki hikâyesinden ibaret olan eser bir incelemeyle birlikte yayımlanmıştır. Nergisî'nin alışveriş mukavelesine dair fıkhî hükümleri ihtiva eden, Arapça secili bir nesirle kaleme aldığı risâlesi bir mecmua içindedir.
Daha çok münşi olarak tanınan Nergisî'nin çeşitli şiirleri bulunmaktadır. Fâik Reşad nazmının nesrinden aşağı olmadığını, hatta sadelik ve tabiilik bakımından nesrinden daha üstün olduğunu söyler. Bazı kaynaklarda şiirlerini ihtiva eden bir divanının veya bir mecmuanın bulunduğu belirtilirse de böyle bir eser tespit edilememiştir. Türkçe, Farsça ve Arapça şiirler yazan Nergisî'nin gazellerinin canlı hayaller ve ince duygularla örülü olduğu eldeki örneklerden anlaşılmaktadır.