Arama
Divan şairlerine göre şiirdeki gaye nedir?
Modern edebiyatta olduğu gibi şairler poetika eserleri ortaya koymasa da divan edebiyatında şiire dair düşünceler türlü şekillerle ifadesini buldu. Genellikle şairler dibacelerde (ön söz) veya kendilerini övdüğü bölüm olan fahriyelerde şiiri neden yazdıklarına dair düşüncelerini teşbih yoluyla dile getirdiler. Peki, Fuzuli, Baki, Hayali ve Taşlıca Yahya gibi klasik edebiyatımızın en önemli isimlerinin şiir yazmaktaki gayesi neydi?
📌Divan şairleri, gayelerinin büyüklüğü nispetinde şiirlerinin değerlerini ölçerlerdi.
📌Yüce amaçlar uğruna yazılan şiirler onlara göre yapılan en hayırlı işlerden biriydi. Bu şairler şiir yoluyla sevgililerini bir nebze de olsa anlattıklarını düşünür, sevgiliden söz etme imkanını şiir vasıtasıyla bulurdu.
📌Divan edebiyatında çoğunlukla bahsedilen sevgi; beşeri değil ilahi bir düzlemdeydi. Beşeri düzlemdeki sevgi anılsa bile varılan tüm kapılar ilahı aşka çıkıyordu.
📌Mutlak'ı bulmakla ve onu her daim zikretmekle kendisini var eden klasik şair, bu yolla büyük bir yakınlık kazanacağının bilincindeydi.
📌Divan edebiyatının sanat çerçevesine genel hatlarıyla bakıldığında bu durum gözlemlenir. Peki, divan şairlerinin şiirden beklentileri nelerdi? Şairler neden şiir yazmak için kaleme sarıldı?
"Etmezse ger halâvet-i nazmım sana eser
Nefsime ben de lokma-i şi'ri edem harâm"Nev'i
Eğer şiirim sevgiliden bahsetmezse, sevgiliyi merhamete davet etmezse; ben de nefsime şiirimin lokmasını haram edeyim
📌16. yüzyıl şairlerinden Nev'i şiirlerin mutlak sonuçta sevgiliden bahsedilmesi gerektiğini eğer böyle olmazsa hiçbir değerinin kalmayacağını belirtir. Şiir aşığın halini sevgiliye arz etmede mükemmel bir araçtır.
Vallahi gazel söylemeden çoktan usandık
Maksûd hemân hâside bir pâre ezadırBaki
Güzel söz söylemeden artık çok usandık, maksadımız rakiplere eziyet vermektir.
📌Sultanü'ş-şuara lakaplı Baki'nin de poetik anlamdaki duruşu diğer şairlerden farklı değildir. Beyitinde geçtiği üzere Baki'nin şiir söylemedeki amacı güzel gazeller söyleyerek rakipleri kıskandırmaktır. Divan şiirinde rakip kavramı çok önemlidir. Daima sevgilin peşinde dolanır ve aşığın ona ulaşmasını engeller. Bu sebeple hem kıskanılan hem de düşman varsayılan bir konumdadır. Baki de bu beyitiyle şiir yazarak rakiplerini kıskandırmayı amaçladığını ifade etmiştir.