Arama
Dostoyevski son anda idamdan nasıl kurtuldu?
Suç ve Ceza, Budala, Karamazov Kardeşler gibi başyapıtların mimarı Dostoyevski, on dokuzuncu yüzyıl Rusyasında yaşadı. Hayatı zorluklarla geçen yazar, genç yaşta kaybettiği anne ve babasının acılarıyla büyüdü. Henüz yirmi sekiz yaşındayken de idamla cezalandırıldı. Peki, idam kararının arkasındaki gizem neydi? Son anda idamdan nasıl kurtuldu?
22 Aralık 1849 sabahı, askerler mahkûmları çok erken bir saatte uyandırdılar. Hepsi ayrı ayrı arabalara bindirilen mahkûmların yanlarında birer jandarma vardı. 45 dakika süren yolculuktan sonra kafile, Semyonovski alayının geniş eğitim alanına geldi. Aralarında Dostoyevski'nin de bulunan mahkûmları arabalardan indirdiler. Alanın ortasında iki yanı tırabzanla çevrili, beyaz tahta merdivenle çıkılan bir sahanlık, biraz daha ailerde ise darağaçları vardı. Askerler kararı burada okudu. Dostoyevski ve diğer arkadaşları idama mahkûm edilmişti.
Bu olayı Dostoyevski kardeşine şöyle anlatır: "Bugün 22 Aralık, bizi Semyonov Meydanı'na götürdüler. Orada idam kararını okudular. Kılıçlarımızı başımızın üstünde kırdılar. Son tuvaletimizi de beyaz gömlekler giydirerek tamamladılar. Sonra içimizde ilk posta olarak kurşuna dizilecek üç kişiyi direklere bağladılar. İkinci gruptan altıncı olduğum için ancak bir dakikalık ömrüm kalmıştı. Yanımdaki iki arkadaşımı öpecek kadar vaktim vardı. Derken, geri çekilme borusu çaldı. Direğe bağlanmış olanları çözdüler, bize de İmparator hazretlerinin hayatımızı bağışladığını söylediler ve asıl kararı okudular."
Aslında Çar I. Nikola, gençlere bir gözdağı vermek istemiş ve bu mizanseni düzenlemişti. Sonradan okunan karara göre Dostoyevski, 4 yıl kürek, 5 yıl da sürgün cezasına çaptırılmıştı.
Dostoyevski, 1850 yılından 1854 yılına kadar süren kürek cezası için Sibirya'daki Omsk Hapishanesi'ne gönderildi. Burada olduğu süre içinde, kolları damgalandı, kafası tıraş edildi ve taş kırdı. Sara nöbetleri yüzünden birçok kere hastaneye kaldırıldı. 1854 yılında da sürgün cezasını çekmek üzere Semipalatinsk'teki askeri birliğe gönderildi. Bu birlikte, 1854 yılından 1859 yılına kadar er olarak hizmet etti. Sürgün cezası bittiği zaman subaylığa yükseltildi.
"Nerede okumuştum, hani bir idam mahkûmu ölümünden biraz önce şöyle söylemiş ya da düşünmüştü: 'Yüksek ve sarp bir kayalıkta, ancak iki ayağımın sığabileceği, dar bir çıkıntıda, dört bir yanım uçurumlar, okyanuslar, sonsuz bir gece, sonsuz bir yalnızlık ve hiç bitmeyecek bir fırtınayla sarılmış durumda yaşamak zorunda olsam ve bütün ömrümce, bin yıl boyunca, hatta sonsuza kadar o bir karış toprakta durmamda gerekse o şekilde yaşamak, şu anda bir yarım saat içinde ölecek olmaktan çok daha iyidir.' Yeter ki yaşayayım!"
(Suç ve Ceza, Dostoyevski)
Suç ve Ceza'da geçen bu sözler, başkarakter Raskolnikov'un ağzından, Dostoyevski'nin 28 yaşında idamdan kurtuluşunun ardından hissettiği duyguları yansıtır. Hapishane ve sürgün, Dostoyevski'ye Rus yaşantısını da ayrıntılarıyla tanıma fırsatı verdi.