Arama
Regaib Kandili'nde okunmak üzere yazılıp bestelenmiş manzumeler: Regaibiyye
İslam'ın bizlere hediye olarak sunduğu bazı özel gün ve geceler vardır. Bunlardan biri de Regaib günüdür. Bu mübarek gün, Üç ayların ilki olan Recep ayının ilk haftasının, ilk cumasına denk gelir ve "Regaib Kandili" olarak ihya edilir. Bu özel günde Hz. Peygamber'in (SAV) hayatındaki önemli olayları anlatmak maksadıyla kaleme alınan yazılara regaibiyye adı verilmiştir. Peki, regaibiyye nedir, regaibiyye örnekleri nelerdir? Hangi şair ve yazarlar regaibiyye yazdı?
REGAİBİYYELERİN DOĞUŞU
🔸 İhtiva bakımından regaibiyyelerde, mesnevi nazım şekli kullanılır. Çok az da olsa kıta, ilahi, gazel ve kaside gibi şekillerin tercih edildiği de bilinir. İlk regaibiyyenin, miraciyyenin yazılıp bestelenmesine benzer bir hikayesi bulunur.
🔸 Üsküdar Doğancılar'daki, Nasuhi Tekkesi'nde Haşim Baba'nın, Nayi Osman Dede ile dergahın şeyhi Ali Alaeddin Efendi'nin bulunduğu bir sohbet esnasında, "nasıl mevlid ve miraciyye bazı günlere has ise bu mübarek gecede de belli bir manzumelerin yazılması ve okunması" düşünülür. Böylece Regaip Kandili'ne özel olarak okunan manzumeler doğmuş olur.
🔸 Rivayete göre bu vazife orada bulunan Selâhaddin Uşşâki'ye verilmiş, o da kısa zaman içinde bir mi'râciyyenin yer aldığı Matlau'l-fecr adlı 213 beyitlik mesnevisini toplantıda bulunanların katıldığı bir mecliste okumuş ve onların takdirini kazanmıştır.
🔸 Klasik edebiyatımızda Regaibiyye örneklerine çok az rastlanır. Öyle ki bilinen Regaibiyyeler; Salahi, Arif Süleyman, Üsküdarlı Safi ve Mehmed Fevzi Efendi'ye ait nadir örneklerdir.
Bahr-ı vahdet 'aşk ile mevc urmadan
Bu zemîn ü âsmânı kurmadan
Zâtına kıldı tecellî çünki zât
Cûşa geldi bahr-ı esmâ vü sıfât
Salâhî‚ Matla'u'l-Fecr'
🔸 Regaibiyye beyitlerinde, "Agâz-ı Kelâm bölümünde; daha kâinat yaratılmadan Hz. Peygamber'in (SAV) ruhunun yaratılmasından, peygamberlerin tebliğle görevlendirilmelerinden ve mücadelelerinden" bahsedilmektedir.
Salâhî kimdir?
1117 yılında Yunanistan sınırları içinde bulunan Kesriye'de doğan Salihi'nin asıl adı Abdullah Selâhaddin'dir. Şair ve alim bir kimse olan bu kişinin mahlası, Salâhî'dir. Bilinen ilk regaibiyye örneğini İslam dünyasına armağan etmiştir.
Dinle ey cûyende-i sırr-ı Hüdâ
Mest-i aşk olup ne söyler bu gedâ
Hâme-i ibret-nümâ virmek diler
Leyle-i Cum'a Reğaib'dür haber
Salâhî‚ Matla'u'l-Fecr'
🔸 Ey ilahi sırları bilmek isteyen! Aşk sarhoşu olan bu fakirin söylediklerine kulak ver. Onun ibret habercisi olan kalemi, Regaib gecesinin, Cuma gecesine rastladığını haber vermektedir.
Matla'u'l-Fecr' Regaibiyyesi
Regaibiyye türünün ilk tespit edilen eseri, Salâhî'ye ait olan Matla'u'l-Fecr adlı Regâibiyyedir. Mehmet Akkuş, Matla'u'l-Fecr'i14 Regâibiyye türünün tek örneği olarak nitelendirmektedir.
Âlem-i nâsûta irdi çün ki şâh
Sulb-i 'Abdullâh'ı kıldı taht-gâh
Girdi çün mâh-ı Receb şehr-i Hudâ
Leyle-i Cum'a olınca ibtidâ
Salâhî'nin‚ Matla'u'l-Fecr‛ Adlı Regâibiyyesi
🔸 Eserin ikinci bölümünde ise; Hz. Peygamber'in (SAV) ana rahmine düşmesi, doğumu esnasındaki olağanüstü olaylar ve risaletle görevlendirilmesi anlatılır.
Ey cemâ 'at ba 'de-zâ ma 'lûm ola
Ol reġâ'ib ne dimek mefhûm ola
Mehmed Fevzî Efendi‚ Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib'
🔸 Bu bölüm, klasik mesnevilerde olduğu gibi besmeleyle başlar. Mehmed Fevzî, eserin başında Hz. Peygamber'e (SAV) salavât getirdikten sonra Regaibin ne anlama geldiğini açıklayacağını söyler ki ilk fasıl Regaib ve Regaib gecesinin anlamı hakkında yazılmıştır.
Mehmed Fevzî Efendi kimdir?
Son dönem Osmanlı alimlerden olan Mehmed Fevzi Efendi, Denizli'nin Tavas ilçesinde dünyaya gelir. İyi bir aile eğitimi ve din eğitimi alan alim, Osmanlı'nın önemli şehri olan Edirne'de müftülük yapar. Aynı zamanda iyi bir öğretmen olan Fevzi Efendi şairdir.