Arama
Regaib Kandili'nde okunmak üzere yazılıp bestelenmiş manzumeler: Regaibiyye
İslam'ın bizlere hediye olarak sunduğu bazı özel gün ve geceler vardır. Bunlardan biri de Regaib günüdür. Bu mübarek gün, Üç ayların ilki olan Recep ayının ilk haftasının, ilk cumasına denk gelir ve "Regaib Kandili" olarak ihya edilir. Bu özel günde Hz. Peygamber'in (SAV) hayatındaki önemli olayları anlatmak maksadıyla kaleme alınan yazılara regaibiyye adı verilmiştir. Peki, regaibiyye nedir, regaibiyye örnekleri nelerdir? Hangi şair ve yazarlar regaibiyye yazdı?
Dinle ey cûyende-i sırr-ı Hüdâ
Mest-i aşk olup ne söyler bu gedâ
Hâme-i ibret-nümâ virmek diler
Leyle-i Cum'a Reğaib'dür haber
Salâhî‚ Matla'u'l-Fecr'
🔸 Ey ilahi sırları bilmek isteyen! Aşk sarhoşu olan bu fakirin söylediklerine kulak ver. Onun ibret habercisi olan kalemi, Regaib gecesinin, Cuma gecesine rastladığını haber vermektedir.
Matla'u'l-Fecr' Regaibiyyesi
Regaibiyye türünün ilk tespit edilen eseri, Salâhî'ye ait olan Matla'u'l-Fecr adlı Regâibiyyedir. Mehmet Akkuş, Matla'u'l-Fecr'i14 Regâibiyye türünün tek örneği olarak nitelendirmektedir.
Âlem-i nâsûta irdi çün ki şâh
Sulb-i 'Abdullâh'ı kıldı taht-gâh
Girdi çün mâh-ı Receb şehr-i Hudâ
Leyle-i Cum'a olınca ibtidâ
Salâhî'nin‚ Matla'u'l-Fecr‛ Adlı Regâibiyyesi
🔸 Eserin ikinci bölümünde ise; Hz. Peygamber'in (SAV) ana rahmine düşmesi, doğumu esnasındaki olağanüstü olaylar ve risaletle görevlendirilmesi anlatılır.
Ey cemâ 'at ba 'de-zâ ma 'lûm ola
Ol reġâ'ib ne dimek mefhûm ola
Mehmed Fevzî Efendi‚ Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib'
🔸 Bu bölüm, klasik mesnevilerde olduğu gibi besmeleyle başlar. Mehmed Fevzî, eserin başında Hz. Peygamber'e (SAV) salavât getirdikten sonra Regaibin ne anlama geldiğini açıklayacağını söyler ki ilk fasıl Regaib ve Regaib gecesinin anlamı hakkında yazılmıştır.
Mehmed Fevzî Efendi kimdir?
Son dönem Osmanlı alimlerden olan Mehmed Fevzi Efendi, Denizli'nin Tavas ilçesinde dünyaya gelir. İyi bir aile eğitimi ve din eğitimi alan alim, Osmanlı'nın önemli şehri olan Edirne'de müftülük yapar. Aynı zamanda iyi bir öğretmen olan Fevzi Efendi şairdir.
Pek güzel şey'e raġîbe dir 'Arab
Ol kavim kim cümlesi ehl-i edeb
Hem reġâ'ibdir bu lafžın cem 'i bil
Mutlakâ böyle dinür bî-kâl ü kîl
Mehmed Fevzî Efendi‚ Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib
🔸 Regâibiyyede de belki de müderrisliğin ve müftülüğün verdiği bir alışkanlıkla ilk önce Regâib kelimesinin anlamı üzerinde duran müellif, böylelikle halkı bilgilendirmek istemiştir.
Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib' Regaibbiyesi
Enverü'l- Kevakib fi Leyleti'r- Regai'ib, Türkçe kaleme alınan edebiyatımızın ikinci regaibiyyesidir. 19. asırda yaşamış Edirne Müftüsü Mehmed Fevzî Efendi'ye ait manzum Regâibiyye, müellifin belirttiğine göre hicrî 1316'da (miladî 1898) yazılmıştır. Bu eser; gerek Salâhî'nin Regâibiyyesinin Türkçe Regâibiyyeler içinde tek örnek olmadığını göstermesi gerekse mensur bir dibace ihtiva etmesi bakımından önemlidir.
Anca matlûb her luġatde kavl-i meşhûr olmalı
'Âmm u haşşın elsününde lafz-ı mezûr olmalı
Tâ havâş u hem 'avâmla ola teklîme medâr
Söylese herkes 'Arabla dâ'imâ bi'l-iktidâr
Mehmed Fevzî Efendi‚ Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib
🔸 Regaib gecesinin anlatılmaya başlandığı ilk bölüm, el-Faślü'l-Evvelu fî Beyân Ma'na'r-Reġâ'ib‛ başlığını taşır. Başlıktan da anlaşılacağı üzere ilk bölümde şair, Regaib sözcüğünün ve bu mübarek gecenin anlamı üzerinde durur. Bu başlık ve bölüm, bize müellifin başka bir yönü hakkında da bilgi vermektedir.
🔸 Mehmed Fevzî,'nin, Tuhfe-i Fevzî olarak bilinen manzum bir sözlüğü vardır. Bu eserinde Arapça kelimelerin karşılığını anlaşılır bir şekilde manzum olarak yazan Mehmed Fevzî, bu sayede halkın kolay anlayabileceği ve ezberleyip kullanacağı bir sözlük yazmak istemiştir.