Arama
Regaib Kandili'nde okunmak üzere yazılıp bestelenmiş manzumeler: Regaibiyye
İslam'ın bizlere hediye olarak sunduğu bazı özel gün ve geceler vardır. Bunlardan biri de Regaib günüdür. Bu mübarek gün, Üç ayların ilki olan Recep ayının ilk haftasının, ilk cumasına denk gelir ve "Regaib Kandili" olarak ihya edilir. Bu özel günde Hz. Peygamber'in (SAV) hayatındaki önemli olayları anlatmak maksadıyla kaleme alınan yazılara regaibiyye adı verilmiştir. Peki, regaibiyye nedir, regaibiyye örnekleri nelerdir? Hangi şair ve yazarlar regaibiyye yazdı?
Ey cemâ 'at ba 'de-zâ ma 'lûm ola
Ol reġâ'ib ne dimek mefhûm ola
Mehmed Fevzî Efendi‚ Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib'
🔸 Bu bölüm, klasik mesnevilerde olduğu gibi besmeleyle başlar. Mehmed Fevzî, eserin başında Hz. Peygamber'e (SAV) salavât getirdikten sonra Regaibin ne anlama geldiğini açıklayacağını söyler ki ilk fasıl Regaib ve Regaib gecesinin anlamı hakkında yazılmıştır.
Mehmed Fevzî Efendi kimdir?
Son dönem Osmanlı alimlerden olan Mehmed Fevzi Efendi, Denizli'nin Tavas ilçesinde dünyaya gelir. İyi bir aile eğitimi ve din eğitimi alan alim, Osmanlı'nın önemli şehri olan Edirne'de müftülük yapar. Aynı zamanda iyi bir öğretmen olan Fevzi Efendi şairdir.
Pek güzel şey'e raġîbe dir 'Arab
Ol kavim kim cümlesi ehl-i edeb
Hem reġâ'ibdir bu lafžın cem 'i bil
Mutlakâ böyle dinür bî-kâl ü kîl
Mehmed Fevzî Efendi‚ Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib
🔸 Regâibiyyede de belki de müderrisliğin ve müftülüğün verdiği bir alışkanlıkla ilk önce Regâib kelimesinin anlamı üzerinde duran müellif, böylelikle halkı bilgilendirmek istemiştir.
Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib' Regaibbiyesi
Enverü'l- Kevakib fi Leyleti'r- Regai'ib, Türkçe kaleme alınan edebiyatımızın ikinci regaibiyyesidir. 19. asırda yaşamış Edirne Müftüsü Mehmed Fevzî Efendi'ye ait manzum Regâibiyye, müellifin belirttiğine göre hicrî 1316'da (miladî 1898) yazılmıştır. Bu eser; gerek Salâhî'nin Regâibiyyesinin Türkçe Regâibiyyeler içinde tek örnek olmadığını göstermesi gerekse mensur bir dibace ihtiva etmesi bakımından önemlidir.
Anca matlûb her luġatde kavl-i meşhûr olmalı
'Âmm u haşşın elsününde lafz-ı mezûr olmalı
Tâ havâş u hem 'avâmla ola teklîme medâr
Söylese herkes 'Arabla dâ'imâ bi'l-iktidâr
Mehmed Fevzî Efendi‚ Enverü'l-Kevâkib fî Leyleti'r-Reġâ'ib
🔸 Regaib gecesinin anlatılmaya başlandığı ilk bölüm, el-Faślü'l-Evvelu fî Beyân Ma'na'r-Reġâ'ib‛ başlığını taşır. Başlıktan da anlaşılacağı üzere ilk bölümde şair, Regaib sözcüğünün ve bu mübarek gecenin anlamı üzerinde durur. Bu başlık ve bölüm, bize müellifin başka bir yönü hakkında da bilgi vermektedir.
🔸 Mehmed Fevzî,'nin, Tuhfe-i Fevzî olarak bilinen manzum bir sözlüğü vardır. Bu eserinde Arapça kelimelerin karşılığını anlaşılır bir şekilde manzum olarak yazan Mehmed Fevzî, bu sayede halkın kolay anlayabileceği ve ezberleyip kullanacağı bir sözlük yazmak istemiştir.
Düşdü sadef-i rahme bu şeb ol dür-i yektâ
Cibrîl nidâ etti ki el-leyletü hublâ
Ümmîd tulûı bürüdü kevn ü mekânı
A'yân-ı cihân muntazırı oldu ser-â-pâ
Hak eyledi ol nüsha-ı kübrâya riâyet
Üsküdarlı Sâfî‚ Leyle-i Regâib
🔸 Regâibiyyenin ilk bendinde Hz. Peygamber'in (SAV) ana rahmine düşmesi, Cebrâil'in (AS) bu gecenin çok şeylere gebe olduğunu ilan etmesi, tüm kâinatın bu gece dolayısıyla ümit içinde beklediği ifade edilir.
Üsküdarlı Sâfî kimdir?
Osmanlı'nın önemli şairlerinden biri olan Safi mahlaslı Mustafa, Yanya'da dünyaya gelir. İyi bir eğitim görür ve kendini edebi anlamda geliştirme imkanı bulur.
Olsun bu gece şu'le-feşân gökde sitâre
Dönsün bu gece meş'aleye yerde minâre
Zîrâ bu mübârek gece olmaz müteşâbih
Sâir geceye belki umûmuyla nehâra
Geldi bu gece müjde-i ikbâl-i sa'âdet
Oldu bu gece mebde-i sad-fecr-i selâmet
Üsküdarlı Sâfî'nin‚ Leyle-i Regâib‛i
🔸 Regâibiyyenin ikinci bendinde gecenin öneminden bahsedilir. Şair, Regaib gecesinin hiçbir gece ve gündüze benzetilemeyeceğini söyleyerek kutlanması gereken mübarek bir kandil olduğuna gönderme yapar.
Leyle-i Regâib‛i Regaibiyyesi
Klasik şiirimizdeki bir diğer önemli manzum Regâibiyye Üsküdarlı Sâfî'ye aittir. İbnü'l-Emin, Sâfî'nin şiirlerinin güzel olduğunu ifade etmektedir.