Arama
Edebiyatımızdaki Çamlıca esintileri
Bahar aylarında doğanın uyanışı, kış aylarında lapa lapa yağan karın Çamlıca'da ortaya çıkardığı manzaralar, her mevsim başka renge bürünerek eşsiz bir tablo gibi seyredilmeyi bekler. Peki, dillere destan güzeliği ve manzarasıyla şiirlere, romanlara konu olan Çamlıca edebiyatımızda nasıl yer aldı? Çamlıca'nın Tanzimat ile beraber değişen silueti; toplumsal ve kültürel hangi durumların habercisiydi?
📌 Her mevsim farklı bir güzelliğe haiz olan Çamlıca, Necip Fazıl'ın da ifade ettiği gibi göklerin derinliğini yüklenmiş gibidir.
"Boğaz gümüş bir mangal, kaynatır serinliği;
Çamlıca'da, yerdedir göklerin derinliği. "
➡ Üsküdar'ın doğusunda yer alan Çamlıca İstanbul'un en güzel noktalarını gören tepelerin başında gelir. Çamlıca denilen alanı kapsayan Büyük Çamlıca ve Küçük Çamlıca tepeleri ile Bülbülderesi, Setbaşı, Fıstıkağacı, İcadiye, Bağlarbaşı, Altunizade, Millet Bahçe ve Kısıklı semtleri, tarih boyunca gezinti ve mesire yerleri olarak halk tarafından yoğun ilgi ve sevgiyle tercih edilmiştir.
📌 Muhatabını Çamlıca'nın bahar mevsimlerindeki güzelliklerini seyretmeye davet eden İkinci Mahmud, vakit kaybetmeden Çamlıca'ya gitme isteğini dile getirir.
➡ İkinci Mahmud'un yaşamında Çamlıca'nın özel bir yeri vardı. Sultan, şarkısına da konu ettiği Çamlıca'ya sık sık gelir ve ablası Esma Sultan'ın Kısıklı'da bulunan sarayında dinlenirdi. Hatta öyle ki Sultan, son nefesini bu sarayda, Çamlıca "esintileri"nde vermişti.
📌 19. yüzyıldan itibaren hanedanın Çamlıca'ya ilgi göstermesi, yeni bir "moda"yı da ortaya çıkardı. Bazı hükümdarların av için Çamlıca'yı tercih etmesi ve bunun yanında yeniçeri ocağının kaldırılmasından sonra güvenli ortamların tercih edilmesi bölgeye bir canlılık kazandırmıştı.
➡ İstanbul sokaklarında arabanın yaygınlaşması, Çamlıca'yı daha "ulaşılabilir" hale getirdi. Araba artık bir araç değil, sosyal hayattaki değişimin gözlemlenebildiği en önemli mekanlardan biriydi. İstanbul yazılarıyla tanınan Çelik Gülersoy, "Çamlıca'dan Bakışlar" isimli eserinde; "Atla, öküzle, mandayla çekilen bu süslü kutuların, İstanbul halkını yakınlaştırdığı ilk ve önemli yer, Çamlıca olmuştur." şeklinde açıklıyordu.
📌Çamlıca'nın sosyal hayatta bir "moda" mekan haline gelmesine ve "şairane" havasına edebiyatçılarımız da kayıtsız kalamamış, söz gelimi Çamlıca'yı eserlerinde "yeniden" tasvir etmişlerdir. Gelin o halde edebiyatın Çamlıca'sına doğru bir yolculuk yapalım…
➡ Tanzimat, Çamlıca'nın edebi metinlerde en çok karşımıza çıktığı dönemlerden biridir. Çamlıca, zengin tarihi, doğal güzellikleri ve dünya üzerindeki "biricikliği" ile edebi eserlere konu olmuştur.
Lapa lapa yağan karın Çamlıca'da ortaya çıkardığı manzaralar, eşsiz bir tablo gibi seyredilmeyi bekler. Peki, dillere destan güzeliği ve manzarasıyla şiirlere, romanlara konu olan #Çamlıca edebiyatımızda nasıl yer aldı? https://t.co/ugIRIJ23F1
— Fikriyat (@fikriyatcom) February 15, 2021
📌 Tanzimat'ta edebiyata 'Çamlıca Tepesi'nden bakılır; eserlerin odak noktası Çamlıca çerçevesinde oluşturulan kültür dairesidir. Ahmet Hamdi Tanpınar, bu durumu Beş Şehir eserinde şöyle izah eder:
"Filhakika Tanzimat'tan sonra İstanbul semtini canlandıran modalardan biri de şehirlinin İtalyanca'dan alarak piyasa dediği bu akşam gezintileriydi. Bu gezintiler evvela Beyoğlu'nda, bilhassa II.Selim ve II. Mahmut devirlerinde başlar.( ... ) Namık Kemal'in İntibah'ında, Ekrem Bey'in Araba Sevdası'nda bahsettikleri Çamlıca gezintileri gibi bazı Boğaziçi mesirelerindeki gezintiler de bu devirde başlamıştı."
➡ Tanzimat döneminin iki önemli yazarı; Namık Kemal ve Recaizade Mahmut Ekrem, romanlarına Çamlıca tasvirleriyle başlar.
🔍 Fikriyat'ta yer alan edebiyat konulu podcastlerimizi dinlemek için tıklayın