Arama
Edebiyatımızdaki Çamlıca esintileri
Bahar aylarında doğanın uyanışı, kış aylarında lapa lapa yağan karın Çamlıca'da ortaya çıkardığı manzaralar, her mevsim başka renge bürünerek eşsiz bir tablo gibi seyredilmeyi bekler. Peki, dillere destan güzeliği ve manzarasıyla şiirlere, romanlara konu olan Çamlıca edebiyatımızda nasıl yer aldı? Çamlıca'nın Tanzimat ile beraber değişen silueti; toplumsal ve kültürel hangi durumların habercisiydi?
🔎 Çamlıca neden İntibah ve diğer dönem romanlarda fazlasıyla yer edinmiştir?
📌 Osmanlı toplumunda Çamlıca ve benzeri sosyalleşme mekanları, dönem romanlarındaki kurguda önemli bir yere sahiptir. Nitekim, İntibah roman kahramanları; Mahpeyker ve Ali Bey, ilk kez Çamlıca'da karşılaşır ve olaylar çoğunlukla ikilinin buluşabildiği yer olan Çamlıca'da gerçekleşir. Bu sebeple sosyal hayata dikkatlerini çeviren yazarların eserlerinde Çamlıca'ya yer vermeleri, kurguya zenginlik katmaktır.
📌 Recaizade romanında Çamlıca'nın müdavimlerinden Bihruz Bey'in hikayesine yer verir. "Görünme"yi hayat düsturu edinen Bihruz Bey, "gayet hafif ve zarif bir araba ile mevcutlarına nispeten ikişer parmak daha boylu bir çift muallem Macar hayvanı ısmarlar" ve hikaye burada başlar… Kahramanımız çok sevdiği zarif arabasıyla ve şık kıyafetleriyle Çamlıca'da gezinirken Periveş adında çok güzel bir kıza aşık olur. Fakat İntibah'ta olduğu gibi Çamlıca'da yaşanılan bu tanışma Bihruz Bey'in de hayatını alt üst edecektir…
➡ Her iki romandaki Çamlıca tasvirleri, dönemin sosyal yapısını verme noktasında çok önemli bir yerde durmaktadır. Tanzimat ile birlikte Osmanlı hayatına giren birçok yeniliği mekanlar üzerinden okumak; dönem ruhunu anlamamıza olanak tanır.
RECAİZADE MAHMUT EKREM KİMDİR?
📌 19. yüzyıl Osmanlı edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olan Recaizade Mahmut Ekrem, yazar, şair, öğretmen ve siyasetçi kimliğine sahiptir. Namık Kemal ile tanışmasının ardından edebiyat çevresine giren Recaizade Servet-i Fünun edebiyatının doğmasına zemin hazırladı. Şairlik yönünden ziyade teorisyenliğiyle dikkat çekti. Eski ve yeni edebiyat tartışmalarının içerisinde yer aldı. İlk realist roman Araba Sevdası Recaizade'nin tek romanıdır.
📌 Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olan Abdülhak Şinasi Hisar'ın Çamlıca'daki Eniştemiz romanı, çocukluk yıllarının geçtiği Çamlıca'daki anılarından esinlenerek kurgulanmıştır. Abdülhak Şinasi, Çamlıca'yı eniştesi Hacı Vamık Bey ve onun köşkü üzerinden anlatır.
➡ "Boğaziçi'nin mavi havasını, içtiğim lezzetli bir su gibi, Çamlıca'nınkini de kokladığım bir çiçek gibi duyardım. Bunu kimseden duymamış ve kimseye de sormamış olduğum halde ben, Çamlıca'nın niçin böyle yüksek ve havasının da bir buhurdandan yükselen kudsî kokular gibi tesirli ve titrek olduğunu bilirdim. Bu, muhakkak, bütün güzelliklerin içiçe geçerek birleşmesiyle, iyi atılmış pamuklar gibi hasıl ettikleri bir yükselişti."
📌 Abdülhak Şinasi, Çamlıca'nın değişen çehresi üzerinde durur. Çamlıca her ne kadar eski ihtişamını kaybetse de Abdülhak Şinasi'de olduğu gibi insanların anılarında ve zihinlerinde hala ilk günkü tazeliğiyle hatırlanan bir mekandır.
➡ Abdülhak Şinasi eserinde Üsküdar ile Çamlıca arasında kalan bölgelerde ömrünü ayrı ayrı taksim ederek geçirmek istediğini ifade eder. Zira yazara göre Çamlıca "Osmanlı devrinin son ihtişamlı" zamanlarını simgelemektedir. Çamlıca geleneksel kültürün değerlerini taşımakla birlikte, yeni gelen değişim ve hayat tarzının da yaşandığı bir muhit olarak karşımıza çıkar.
ABDÜLHAK ŞİNASİ KİMDİR?
📌 Çamlıca'daki Eniştemiz, Fahim Bey ve Biz ve Ali Nizami Beyin Alafrangalığı ve Şeyhliği adlı üç romanı olan Abdülhak Şinasi Hisar, edebiyatımızın önde gelen isimlerindendir. Eserlerinde samimi ve temiz üslubuyla dikkat çeken Abdülhak Şinasi, mütareke yıllarında Dergah dergisinde yazılar yayımlayarak edebiyat hayatına adım attı. Yazarın neredeyse bütün eserleri hatıralarına dayalıdır.
📌Yalnızca Tanzimat döneminde değil süregelen zaman diliminde de Çamlıca edebiyatımızın konusu olmaya devam etti.
🔎 Zengin ihtişamlı bir hayatın tezahürü olarak karşımıza çıkan Çamlıca aynı zamanda manevi iklimiyle de dikkat çekiciydi. Huzurlu ve dingin ortamı, insanı iç benliğine doğru bir yolculuğa çıkarıyordu. Yakup Kadri'nin Nur Baba isimli romanına konu olan Bektaşi dergahı Çamlıca'da yer alıyordu.
➡ Çamlıca'daki Bektaşi dergahı edebiyatımızdaki en muhteşem aşk hikayelerinden biri olan Yahya Kemal ve Celile Hanım'ın muhteşem öyküsüne de tanıklık etmişti. Yakup Kadri ile Çamlıca'ya gezintiye çıkan Yahya Kemal, Nazım Hikmet'in annesi Celile Hanım'ı ilk kez bu dergahta görmüştü.