Arama
Eğlenceden geleneğe dönüşen unutulmuş alışkanlık
Kış geceleri radyonun üzerindeki el emeği dantel kıvrılır, cızırtılar içerisinde kanal bulunurdu. Evin annesi elinde meyve sepetiyle gelir radyonun etrafında toplananlara meyveleri ikram ederdi. Gelen anons ile herkes, görüntüsü olmadan sadece sesini duyup hayal dünyasında oynattığı tiyatrolara dalıp giderdi. Günümüzde yitirmeye yüz tutan bir gelenek olan radyo tiyatrosunu bilenler o zamanları hasretle anmaya başladılar. Peki ya bilmeyenler? İşte sizler için radyo tiyatrosunun tarihini derledik.
70'li yıllarda Radyo Tiyatrosu haftada iki gün yaklaşık bir saat (58 dakika), Arkası Yarın Pazar günleri dışında her gün 20 dakika olarak yayınlanıyordu. Çocuk dinleyicilere yönelik olarak hazırlanan Çocuk Bahçesi programları Cumartesi ve Pazar hariç her gün 15 dakika olarak yayınlanıyordu.
1949'da İstanbul ve Ankara Radyoları'nda 100'ün üzerinde radyo oyunu prodüksiyonu yapılıp yayınlanırken, Radyo Çocuk Kulübü 1941-1944 tarihleri arasında radyo tiyatrosu program türünde 104 radyo çocuk oyunu yayınladı. 1975 ve 1978 yıllarında yapılan bir araştırmaya göre, TRT-1 kanalında yayınlanan oyun sayısı 51'di. Aynı yıl 1975'te, TRT-2 kanalında yayınlanan oyun sayısı toplam 91'di. 1978 yılında TRT-1'de yayınlanan radyo tiyatrosu sayısının 100 olduğu ve bunlardan 57'sinin ilk kez yayınlandığı belirtiliyor. TRT-2'de oyun sayısı 91'den 52'ye düşmüştü.
Yapılan bir kamuoyu araştırmasına göre, birinci sırada bulunan radyo tiyatrosu dinleyici tercihlerinde sekizinci sıraya düşmüştü. Kadınlar erkeklere göre daha fazla radyo tiyatrosu dinlemeyi tercih ediyordu. 2000'li yıllara geldiğimizde ise durum daha vahimdi. 1940'larda, sınırlı teknoloji ve şartlarda yüzün üzerinde oyun sahnelenirken şimdilerde İstanbul Radyosu'nda bu sayı 10'un altına düştü.
1980 sonrası tüm dünyada değişen ekonomik ve siyasal yapı, Türkiye'de de değişmişti. Bununla beraber kitle iletişim araçlarının içerikleri de dönüşmüştü. Kitle iletişim araçları, Türkiye'de özellikle iletişim alanının ticarileşmesinden sonra ana işlevlerini eğlence ağırlıklı olmak üzere dönüştürmüşlerdi.
Görselliğin izleyiciler için çok fazla ön planda olması ve popüler kültürün kitle iletişim araçlarındaki egemenliği dönüştürücü bir etken olmuştu. Tüm bu sebepler dolayısıyla Türkiye'de radyo yayıncılığının geçmişinde kültürel ve sanatsal bir işlevi bulunan, ses ve söz sanatı olan radyo tiyatrosu formatının önemini yitirmesine ve dinleyiciler açısından kaybolmasına yol açmıştı.
Türkiye'de bugün karasal yayın yapan bini aşkın radyo kanalı bulunuyor. Ancak radyo yayınına gösterilen ilgisizlik elbette ki radyo tiyatrosunu da etkiliyor. Yapılan araştırmalara göre, İletişim Fakültelerinin ders programlarında dahi radyo tiyatrosu konusu çok az yer kaplıyor ve gençliğin ciddi orandaki kısmı bu sanatta habersiz.
