Arama
Eski Türkçede yaygın 10 kelime
Ötüken'den dünyanın birçok farklı noktasına yayılan Türkler, gittikleri her yere gelenek ve göreneklerinin de taşıyıcılığını yapmışlardır. Zamanla Anadolu'ya da ulaşan Türkler, bu bölgede Türkçeyi manevi bir miras olarak gelecek nesillere aktarmışlardır. Bunlardan biri de hiç şüphesiz kelimelerin varlığıdır. İşte, Eski Türkçede sıkça kullanılan ve birbirinden anlamlı 10 kelime...
ÇIGANY
🔹 Eski Türkçe dönemi, Türklerin ilk resmi dönemi olsa da Türk tarihinin kaynakları açısından oldukça zengindir.
🔹 Tarihi süreçte ortaya çıkan ve ilk Türk devrine ışık tutan Orhun Abidelerinde belli başlı kelimeler vardır. Bu sözcüklerden biri de "yoksul" manasına gelen "çıgany" sözcüğüdür.
➡ Köñül kimnig bolsa qalı yōq çıgayqılsa küçün bolmas anı toq bay.
➡ Kimin gönlü yok, yoksul olursagüçlü, tok ve zengin yapılmaz.
BARMAK
🔹 Eski Türkçe de belli başlı fiiller bulunur. Bakmak manasına gelen "karamak", benzemek manasına gelen "ohşamak" gibi eylemler Türkçenin ilk yazılı dönemlerinde oldukça yaygındır.
🔹 Yukarıda saydığımız fiiller günümüzde Türk lehçelerinde aynen kullanılır. Fakat öyle bir tanesi var ki bu eylem Türkiye Türkçesinde yaşatılmaktadır bu kelime, "gitmek" manasına gelen "barmak" fiilidir. Anadolu'da "varmak" olarak karşımıza çıkar.
➡ Kurıgaru barıgma bardıg.
➡ Batıya gidenler, gittiniz.
Tonyukuk Yazıtı
KELMEK
🔹 Eski Türkçe kaynaklarda gelmek manasına gelen "kelmek" fiili sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu eylemin varlığını Türkiye Türkçesi dahil tüm lehçelerde görmekteyiz.
➡ Ben anaç ter men, ben Bilge Tonyukuk: Altun yışıg aşa kelimiz, Ertiş ügüzüg keçe keltimiz.
➡ Ben şöyle diyorum, ben Bilge Tonyukuk: Altay dağlarını aşarak geldik, İrtiş ırmağını geçerek geldik.
Tonyukuk Yazıtı
BALIK
🔹 Köktürk Yazıtlarında en çok dikkat çeken kelimelerden biri "balık" sözcüğüdür. Bu ifade Eski Türkçede "şehir" manasına gelmektedir. Eski Türk dönemlerinden biri olan Uygur devrinde, "Beş Balık" adında önemli bir yerleşim yeri vardır ve bu kent birçok metne de konu olmuştur.
🔹 Balık sözcüğü Eski Türkçenin en önemli kaynağı olan Köktürk Yazıtlarında, Eski Uygur Türkçesinde ve Divanu Lügati't Türk'te geçmektedir.
➡ Şantung balıkka taluy ögüzke tegirtim.
➡ Şantung şehrine, denize ulaştırdım.
Tonyukuk Yazıtı
TÜŞ
🔹 "Tüş" Eski Türkçe bir kelimedir ve "rüya, düş" manalarına gelmektedir. Türk lehçelerinde halen varlığını sürdürmekte olan bu sözcük, kelime başı t>d değişimine uğramış ve bu hali almıştır.
🔹 Tüş sözcüğü günümüzde Türkmen Türkçesi gibi birkaç lehçede "düşmek" anlamını da karşılamaktadır
➡ Tayanma tiriglikke tüş teg çeker / Küvenme kıvı kutka kuş teg uçar.
➡ Hayata bel bağlama, rüya gibi geçer; boş saadete güvenme, kuş gibi uçar.