Arama
Sultanların hocası: Ahmet Paşa
Başarılı bir devlet adamı olmasının yanı sıra divan edebiyatının da önemli isimlerinden olan Ahmet Paşa, Osmanlı bürokrasisinin öne çıkan isimlerindendir. Kaside formunda şiirler yazan ilk şair olması ve genç şairlerin gelişmesine sağladığı katkılarla da tanınır. Fatih Sultan Mehmet'in "Sultanların Hocası" unvanını verdiği Ahmet Paşa'yı ve Divanı'nı yakından tanıyalım...
🔸 Ölümüne, "Göçtü, medet şair-i rûm" yani "Anadolu'nun şairi göçüp gitti" mısrası ile tarih düşülen Ahmet Paşa'nın tezkireleri incelendiğinde, kendisi hakkında son derece övgü dolu, büyüklüğünü ifade eden sözler söylendiğini aktaran Öztaş, takdir dolu sözleri şu şekilde sıraladı:
"Anadolu şairlerinin öncüsü, kendisinden önce ve sonra gelen şairlerden üstün bir şair olarak tanıtılır. Şiir söyleme de maharetli bir üstat olarak kabul edilir ve şiirleri akıcı Türkçe'dir. Mana bakımından son derece sağlam ve güçlü gösterilir. Özellikle de kasidedeki üslubu son derece başarılı olmuştur ve kasidenin klasik şeklini kazanmasında Ahmet Paşa'nın rolü büyüktür."
🔸 Ahmet Paşa, kaside formunda şiirler yazan ilk şair olarak kabul edilirdi. Onun kaside türüyle isminin anılması 17. yüzyılda Nefî'nin yetişmesine kadar devam etti.
🔸 Ahmet Paşa'nın bir diğer özelliği "tarih düşürme sanatında" şairlere öncülük etmesiydi.
↪ Tarih düşürme, harflerin rakamsal değerlere sahip olduğu bir sistem olan ebced hesabıyla yazılmış bir mısradan harflerin toplamı ile elde edilen sayının verilmek istenen tarihe karşılık gelmesi şeklinde uygulanan bir sanattır.
🔸 Ahmet Paşa, başta İstanbul'un fethi olmak üzere pek çok kalenin fethine, saray inşalarına, Sultan Cem ve II. Bayezid arasındaki mücadeleye, şehzadelerin vefatına ve hatta Mevlana'nın türbesinin II. Bayezid dönemindeki onarımına kadar pek çok olaya tarih düştü.
🔸 Ahmet Paşa'nın klasik Türk edebiyatı açısından en önemli özelliği nazirecilik sanatında çığır açmasıydı.
↪ Nazire, bir şairin beğendiği ve üstad kabul ettiği şairin şiirine aynı vezin ve kafiyede şiir yazmasıdır.
🔸 Ahmet Paşa'nın hem kendisinin kaleme aldığı nazirelerle hem de "kendisine en fazla nazire yazılan şair" olması bakımından oldukça dikkat çekti.
(x) Nefi kimdir?
AHMET PAŞA'NIN DİVANI
🔸 Ahmed Paşa'nın tek eseri, divanıdır. Divanda, 4 mesnevi, 34 kaside, 1 terkib-i bend, 352 gazel, 1 murabba, 14 kıt'a, 39 nazım, 27 tarih manzumesi, 48 müfret ve matla bulunur.
🔸 Sultan II. Bayezid'in emriyle divanın tertip edilmesini, eserin dibace bölümünde bir beyitle anlatır:
Bu fermanı çûn etti sultanumuz
Kim Cem' ola mecmû- ı dîvanûmuz
Günümüz Türkçesiyle
"Divanımızın tertip edilip bir araya getirilmesini, sultanımız emretti."
🔸 15. yüzyılda özellikle kaside sahasında ön plana çıkmış bir şair olan Ahmet Paşa, Divanı'ndaki kasidelerini başta Fatih Sultan Mehmet ve II. Bayezid olmak üzere Cem Sultan, Şeyh Vefa ve Şeyh Tacettin'e yazdı.
🔸 Ahmet Paşa, hicrî 950 yılında (1496-97) Bursa'da vefat etti. Bursa'da Muradiye Medresesi yakınlarında kendi inşa ettirdiği medresenin yakınındaki türbeye defnedildi.
(x) Divan edebiyatının son büyük şairi