Arama
Gezi edebiyatı nedir? İlk seyahat kitapları ne zaman yazıldı?
Hiç bilmediğiniz bir yeri keşfetme heyecanınıza bir de o yerler hakkındaki bilgilerinizi eklediğinizde daha keyifli rotalara yol almanız mümkün. Sizler için 8 soruda gezi yazısı ya da diğer adıyla seyahatname nedir, örnekleri nelerdir, kısaca derledik.
Tanzimat döneminde yurt dışına çıkan aydınların gittikleri yerlerle ilgili notlar tutmaları sıklıkla görülen bir durumdu. Namık Kemal, Ali Suavi, Ziya Paşa yurt dışında gördükleri yerler hakkında gezi yazısına benzer notlar tutmuşlardır. Tanzimat Edebiyatı'nda Ahmet Mithat Efendi'nin Avrupa'da Bir Cevalan adlı eseri gezi yazısı örneği olarak gösterilir.
Servet-i Fünun Dönemi'nde gezi yazısı olarak Cenap Şahabettin'in Hac Yolunda, Avrupa Mektupları gibi eserler dikkat çeker.
Her türde olduğu gibi Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında gezi yazısında önemli gelişmeler olmuştur. Gezi yazılarının hem kalitesi artmış hem de gezi yazısı türünde daha fazla eser verilmiştir. Bunda yabancı ülkelerle kurulan ilişkilerin artması ve gezilerin daha kolay hale gelmesi etkili olmuştur. Cumhuriyet döneminde Falih Rıfkı Atay gezi yazılarıyla ön plana çıkmıştır. Falih Rıfkı Atay'ın gezi türünde yazılmış eserleri şunlardır: Denizaşırı, Taymıs Kıyıları, Bizim Akdeniz, Tuna Kıyıları, Hind, Yolcu Defteri, Gezerek Gördüklerim…
İlk seyahat kitaplarının yazım tarihi MS 400'lere kadar gider. Tarihçi Priskos, MS 448'de Hun İmparatoru Atilla'yı ziyarete eder ve bu gezisini kaleme alır. MS 568'de, Kilikalı Zemarkhos'un Göktürkler ülkesinde Bizans İmparatorluğu'nun elçisiyken tuttuğu notlar, yüzyıllar boyunca okurların ilgisini çeker. İranlı din adamı ve şair Nasır Hüsrev'in Mekke'ye Hac gerçekleştirdiği gezi, Mısır ve Anadolu deneyimiyle birleştirilmiştir.
En eski ve uzun bir geçmişi olan gezi edebiyatının önemli ve tanınmış iki ismi Venedikli Gezgin Marco Polo ile Arap gezgin İbni Batuta' dır. Marco Polo'nun, Yakın Doğu ve Orta Asya'da gördüklerini anlattığı kitabı, birçok dile çevrildi. Arap gezgini İbn Batuta Anadolu, Maveraünnehir ve Horasan'ı dolaştı ve yazdı. Piri Reis de Bahriye'sinde Akdeniz'i yazdı.
Bizim edebiyatımızda ilk gezi kitabı ünlü denizcilerimizden Seydi Ali Reis' in Miratül-Memalik (Ülkelerin Aynası) adlı eseridir. Seydi Ali Reis, Portekizlilere karşı savaşırken fırtınaya yakalanıp karaya çıkma; Afganistan, Buhara ve Maveraünnehir yoluyla Edirne'ye ulaşma serüvenini anlatır.