Arama
İkinci Yeni'nin şiirimize getirdiği yenilikler
Yeni bir şiirsel söylemin doğmasına öncülük eden İkinci Yeni hareketi, yakın dönem edebiyatımızın en modernist atılımıydı. Doğduğu andan itibaren birtakım tartışmalara konu olan bu hareket, şiirimizde yaptığı radikal yeniliklerle çok ses getirdi. Peki, başta Sezai Karakoç olmak üzere İkinci Yeni şairlerinin edebiyatımızda yaptığı yenilikler neydi?
Birçok edebiyat eleştirmeni tarafından "Çağdaş Türk Şiirinin en son ve en özgün atılımı" olarak kabul görülürken bazıları için de edebiyatta bir skandal olarak değerlendirdi.
İkinci Yeni adlandırması ilk kez Muzaffer Erdost tarafından 1956'da Havadis gazetesinde çıkan "İkinci Yeni" başlıklı yazıda kullanıldı. Bu şairlerin bir hareket temsil ettiği belirtildi. "İkinci Yeni" nitelemesi daha sonra benzer şekilde şiir yazan bu şair grubunun adı olarak kabul gördü.
İkinci Yeni şairleri, bir akım veya topluluk kurma gayesi gütmeden yenileşmenin habersizce kendiliğinden ortaya çıktığını belirtir. Cemal Süreya Güvercin Curnatası'nda bu durumu şöyle anlatır:
"2. Yeni bir akım olarak doğmadı. Bir programı ortak bir bildirisi olmadı. Şairlerin çoğu birbirini tanımıyordu bile. Söz gelimi ben Edip Cansever'le 1956'da, Turgut Uyar'la, çok daha sonra tanıştım."
"1956'larda Cemal Süreya, Uyar, Cansever, Karakoç da örneklerini koydu. Kısaca herkes kendi örneğini habersiz koydu" diyen İlhan Berk de Cemal Süreya'nın görüşünü destekliyordu.
Cemal Süreya ve bilinmezliklerinde tanımladığı Sezai Karakoç
Sezai Karakoç, Edebiyat Yazıları 2 kitabında bu şiir tarzına "Yeni Gerçekçi Şiir" dediğinden bahseder. Orhan Veli ve arkadaşlarının akımına gerçekçi akım, bu akım ise yeni gerçekçi akımdır. Ünlü şair İkinci Yeni'yi "salt yaşama şiiri" olarak görür. Bu şiir:
"Dünyaya tekrar alışmaya çalışan, ölümden nasılsa kurtulmuş (yani yaşamaya taparcasına bağlı, hayatı tanrılaştırmış) insanın acılarını yavaş yavaş unutmaya çalışan, yaralarını sarmaya çalışan insanlığın şiiriydi bu."
Ve Sezai Karakoç'a göre bu yeni şiiri özetleyen mısra "Laleli'den dünyaya doğru giden bir tramvaydayız"dı. Çünkü bu şiirin ulaşacağı yer yaşamın ta kendisiydi.
Peki, edebiyatımızda yepyeni bir soluk olan İkinci Yeni'nin şiirimize getirdiği yenilikler neydi?
Şiir dili değişti: İkinci Yeni'nin en önemli yenilik sahası dildi. Alışılagelmiş dil geleneğini yıkma düşüncesi esastı. İkinci Yenicilerin yapmak istedikleri ilk yenilik, önceki şiire bakışı yıkmaktı. Şiiri dilini bambaşka bir boyuta yönelterek öncekilerden farklı bir gerçeklik yaratmaya çalıştılar. İkinci Yeni şairleri dili bir sorun haline getirdiler.
Şiir dilini kasıtlı olarak bozmanın amacı, alışılagelen "gerçeklik" anlayışını yıkmak ve bunun sınırlarını aşmaktı. Çünkü bu gerçeklik algısı sanatçıyı sınırlandıran bir durumdu.