Arama
İkinci Yeni'nin şiirimize getirdiği yenilikler
Yeni bir şiirsel söylemin doğmasına öncülük eden İkinci Yeni hareketi, yakın dönem edebiyatımızın en modernist atılımıydı. Doğduğu andan itibaren birtakım tartışmalara konu olan bu hareket, şiirimizde yaptığı radikal yeniliklerle çok ses getirdi. Peki, başta Sezai Karakoç olmak üzere İkinci Yeni şairlerinin edebiyatımızda yaptığı yenilikler neydi?
Ve Sezai Karakoç'a göre bu yeni şiiri özetleyen mısra "Laleli'den dünyaya doğru giden bir tramvaydayız"dı. Çünkü bu şiirin ulaşacağı yer yaşamın ta kendisiydi.
Peki, edebiyatımızda yepyeni bir soluk olan İkinci Yeni'nin şiirimize getirdiği yenilikler neydi?
Şiir dili değişti: İkinci Yeni'nin en önemli yenilik sahası dildi. Alışılagelmiş dil geleneğini yıkma düşüncesi esastı. İkinci Yenicilerin yapmak istedikleri ilk yenilik, önceki şiire bakışı yıkmaktı. Şiiri dilini bambaşka bir boyuta yönelterek öncekilerden farklı bir gerçeklik yaratmaya çalıştılar. İkinci Yeni şairleri dili bir sorun haline getirdiler.
Şiir dilini kasıtlı olarak bozmanın amacı, alışılagelen "gerçeklik" anlayışını yıkmak ve bunun sınırlarını aşmaktı. Çünkü bu gerçeklik algısı sanatçıyı sınırlandıran bir durumdu.
İkinci Yeni şiirinde değişik çağrışımlar uyandırmak maksadıyla bölgesel söyleyişler (ağız) yansıtılmaya çalışıldı.
"Diyorum, bir şeye karşı komaktır günümüzde aşk." Edip Cansever
"Ben koşarım aşağlara, koşarım." Turgut Uyat
Bu örneklerden görüldüğü üzere şairler, dizelerin ses düşmeleri gibi sapmalara yer verdi. Konuşma diline yakın, bölgesel ağızlar şiirin etki alanına girdi.
İkinci Yeniciler yazım kurallarını bozdular. Bazen büyük yazılması gereken harfleri küçük; küçük yazılması gereken harfleri büyük yazdılar.
"Sarı, o Çokgüzel, giriyor kentime" İlhan Berk
"Ne güzel gözlerin vardı Kara at!" Turgut Uyar
Fütürizm akımı da şiirden noktalama işaretlerini tamamen atmak istemiştir. Noktalama işaretlerinin düşüncenin akışını bozduğu ve şairi kısıtladığı düşünülmüştür. Fütürizmin edebiyatımızdaki öncü ismi Nazım Hikmet'tir.
İkinci Yenicilerde görülen en önemli dil farklılığı sözcük değişimleridir. Şairler, çeşitli çağrışımlar uyandırmak için sözcüklerin yapısını bozar, yeni sözcükler türetirler. Örneğin Cemal Süreya'nın 'Gözleri göz değil gözistan' dizesinde 'göz' ile 'istan' eki birleştirilerek yeni bir kelime türetilir.
Süreya'nın şiir kitabı 'Üvercinka' ise güvercin kelimesini bize çağrıştırmaktadır. Turgut Uyar'ın ise 'yergökyüzüne, İstanbulistan, Vizansiya' gibi ilginç sapmalar yaptığını görmekteyiz.