Arama
İlahi aşkın yolcusu: Yunus Emre
Mutasavvıf ve halk şairi Yunus Emre; İslam'ın sabır, kanaat, hoşgörü, cömertlik, iyilik, fazilet değerlerini benimsemeye yönelik telkinleriyle yüzyıllardır insanlığa ışık saçıyor. Onun dizeleri, Anadolu'nun karanlık çağında diken içinde açan güllerin en ihtişamlı; fakat bir o kadar da sade olanıdır. Arapça din, Farsça ise belagat dili olarak görüldüğü bir dönemde Türkçenin kültür dili olmasında önemli rol oynadı. Peki, Yunus Emre kimdir? Yunus Emre hayatı ve şiirleri...
Yunus Emre'nin 1307-1308'de yazdığı "Risaletü'n-Nushiyye" ile vefatının ardından sevenlerinin derlediği şiirlerinden oluşan "Divan" isimli iki eseri bulunuyor.
Mesnevi tarzında kaleme alınan Risaletü'n-Nushiyye'de dini tasavvufi öğütleri yer alır. Diğer eseri "Divan" ise henüz hayattayken Anadolu'da dilden dile dolaşmaya başlayan şiirlerini içerir.
Yunus Emre, toplumdaki insan ilişkilerinin sevgi üzerine inşa edilmesi gerektiğini vurguladı.
➡ Yunus Emre'nin eğitim düzeyine dair farklı görüşler mevcuttur. Bazı araştırmacılar ümmi olduğunu bazıları ise şiirlerindeki tasavvufi alt yapısına dayanarak medrese tahsili gördüğünü ileri sürer.
Yunus benem, ümmî benem, dokuz atam dörttür anam
Aşk oduna düşüb yanam, sûk u bazar nemdir benim
İlim ilim bilmekdür ilim kendin bilmekdür
Sen kendüni bilmezsin ya nice okumakdur.
Dört kitabun ma'nisi bellüdür bir elifde
Sen elif dirsin hoca ma'nisi ne dimekdür
Dört kitabun ma'rusin okudum tahsil kıl
Işka gelicek gördüm bir ulu heceyimiş
Bilinmeyen kelimeler sözlüğü🔎
Ma'ni: Anlam
Işk: Aşk
➡ Bu dizelerden hareketle Yunus Emre'nin Arapça ve Farsçanın yanı sıra, tefsir, hadis, İslam tarihine vakıf olduğunu söyleyebiliriz.
"Işka gelicek gördüm bir ulu heceyimiş" dizesinden yola çıkalım👇
Bir uzun hece olarak nitelediği "ışk" yani aşk, Arap harfleriyle ayın, şın ve kaf ile yazılır. "Şın" yazılış özelliği itibariyle istenildiği kadar uzatılabilen bir harftir. Yani "şın"ı isterseniz bir satır kadar uzatarak "aşk" kelimesini yazabilirsiniz.
Medrese tahsili olmayan kimsenin böylesine ince bir detaya gönderme yapamayacağı kanaati hakimdir.
Hak aşığı Yunus Emre'nin sözleri ve şiirleri
Onun dizeleri, Anadolu'nun karanlık çağında diken içinde açan güllerin en ihtişamlı; fakat bir o kadar da sade olanıydı.
➡ Yunus Emre'nin düşünce dünyasını "Allah aşkı, tevhid düşüncesi, ahlak ve gelenek" gibi dört önemli kavram oluşturur.
➡ Yunus'a göre ahlak, insani olmayan davranışları terk edip ilahi yaradılışa yönelmekti. Ahlaki olmayan davranışlar, Yunus'un şiirlerinde "yaramaz" kelimesiyle ifade edilir. Onun düşüncesine göre, bu kötü hasletlerin "yarar" davranışlara dönüştürülmesi, insan-ı kamil olmanın esasıydı.
➡ Yunus Emre, Türkçenin kültür dili olmasında önemli rol oynadı. 13. yüzyılda Arapça din, Farsça ise belagat dili olarak görülürdü. Medrese tahsili gören kişiler Arapçayı, yazar ve şairler Farsçayı, devlet ise her iki dili kullanırdı.
➡ Böyle bir ortamda Yunus Emre, halkın dili olan Türkçeyi tercih ederek İslam tasavvufunu sade, samimi ve derin bir şekilde işledi. "Eski Anadolu Türkçesi" olarak adlandırılan tarihi devrin gelişmesinde önemli rol oynadı.
➡ Çağdaşı Mevlana, Ahmed Fakih gibi mütefekkirlerden farklı olarak Türkçeyi kullanarak daha çok insana ulaştı.