Arama
İlber Ortaylı’dan tarihin muhtasarı: Gelenekten geleceğe
Günümüz tarihçilerinin en derin bilgi ve birikime sahip araştırmacılarının başında gelen İlber Ortaylı'nın farklı konulardaki yazılarını derlediği, yazar ve entellektüel camiaya bir tartışma konusu sunduğu bir eser olarak 'Gelenekten Geleceğe' kitabı, okuyucuyu daha önce bilgi sahibi olmadığı alanlarda söz sahibi yapıyor. Sorunları ele alırken tarihsel kökenlerine eğilmeye ve tarihsel evrime dikkat eden Ortaylı, insanın geçmişini değerlendirerek, geleceğini ona göre yönlendirmesi fikrini okuyucuya aşılıyor.
"Osmanlı imparatorluğunun son vakanüvisi Abdurrahman Şeref'in kaleme aldığı tarih ancak orta mektep kitabı olur. A. Cevdet Paşa, Hammer'den sonra kaleme aldığı tarihinde geniş bilgili bir özgün adamdır, ama nihayet 50 yılı kaleme almıştır. Lanetle andığı ve kafiyeli methiyelerle tarif ettiği kişiler yan yanadır bu tarihte. Ama aynı ortamın içinde Avrupalı meslektaşlarına taş çıkartacak bir iki tarihçi de yetişti. Nihayet Türkiye'nin en büyük tarihçisi, tamamen Osmanlı muhitinin ve Osmanlı asrının Cumhuriyet'e devrettiği Fuat Köprülü'dür."
İlber Ortaylı
Teoman Duralı'nın Çağdaş Küresel Medeniyet eserinden alıntılar
"Osmanlı tarih yazıcısı dediğimiz zaman, modern bir tarihçiden söz etmediğimiz açıktır. Osmanlı toplumunun vakanüvisi, geleneksel Ortaçağ toplumlarında görülen bir tarihçi tipidir. Ancak gerek içinde bulunduğu mekan ve gerekse yaşadığı zaman yönünden 15-18. yüzyılların Osmanlı tarihçisi ilginç nitelikler gösterir. Bir başka deyişle 17. yüzyıl Osmanlı vakanüvisi, Ortaçağ Avrupasının Gregor de Tours'u değildir. Kiev Rusyası'nın Nestor'u da değildir. Onlardan daha derin ve kapsamlı bilgiye ve uslüba sahiptir, ama 17-18. yüzyıl Avrupa'sının tarihçileri yanında da başka bir dünyanın algılayış ve düşünüşünü sürdürdüğü görülür. Geleneksel toplumun düşünce ve yorumlama alışkanlığı onlarda dirençle yaşar ve vakanüvislerimiz, aslında yavaş bir evrim geçirmişlerdir."
İlber Ortaylı
"Ortaçağın Doğu toplumunda da nasihatname denen edebi tür daima tarihi kendisine malzeme olarak seçer. Bütün bu uzun dönemde tek istisna, ne halefi, ne de selefi olan büyük sosyolog İbn-i Haldun'dur. Ortaçağ tarihçiliğinin bu nasihatçiliği geniş yığınlara bir şey öğretmek, bir bilinç vermek amacından kuşkusuz uzaktır. Tarih bilgisi sadece dar bir yönetici grubun sahip olması gereken bilet olarak anlaşılmaktaydı."
İlber Ortaylı
"Osmanlı imparatorluğu 15-17. yüzyıllardaki klasik eskiçağ ve Ortaçağ imparatorluklarını adeta restore ederek yeniçağ imparatorluklarının böğrüne uzanmıştı. Ama askerlik ve yönetimdeki başarıları, bilim ve düşünce hayatındaki eserlerle paralellik göstermiyor. Osmanlı tarih yazıcılığı da çağdaş Avrupa tarih yazıcılığının yanında ilginç bir görünüme sahiptir. Bu tarihçilik gerçi Ortaçağın geleneksel tarih yazıcılığının bir adım ilerisindedir ama çağının dünyasının yöntem ve bilgi olarak gerisindedir."
İlber Ortaylı
"Gerçekte tarihçinin her zaman, her devirde siyasal bir işlevi olmuştur. Modern tarihçi bir ideolojinin adamıdır. Geleneksel toplumun naif tarihçisi daha durağan ve katı bir düşüncenin, daha doğrusu bir akide'nin etkisindedir."
İlber Ortaylı
Ahmet Kabaklı'nın Kültür Emperyalizmi eserinden dikkat çeken cümleler