Arama
İsmet Özel'e göre şiir nedir, nasıl okunur?
Şiir, edebiyatımızın en kadim türlerinden biridir. Onun nasıl yazılması gerektiği asırlar boyunca tartışılagelen konulardandır. İmgelerle kurulan bu sanatın, şairler adetince tanımı vardır. Edebiyatımızın kendine has şairi İsmet Özel de poetikasında kendi şiiri hakkında önemli açıklamalar yapar. Burada iyi bir şiir okuyucusunun nasıl olması gerektiğinin ipuçlarını verir. Peki, İsmet Özel'e göre şiir nedir, nasıl okunur?
📒 İyileştirici fonksiyonları bulunan sanat ile toplum arasında etkileşim vardır. Toplumun seviyesi sanatı, sanatın seviyesi toplumu besler. Şiir, yaşanılan kötü durumlar ve bütün olumsuzluklara rağmen insanda savunulmaya değerler olduğuna inanıldığında gelişir.
"Şiir hayatiyeti korumak için ortaya atılır. Yaşanılan bütün çirkinliklere, kötülüklere, haksızlıklara rağmen insanda savunulmaya değer, canlılığı korunmaya değer bir şeyler olduğuna içten içe ve kesinlikle inanıldığı zaman şiir serpilir ve çiçek açar."
📚 Usta kaleme göre şiir yazılmasının asıl sebebi, anlaşılmazları belirgin hale getirmek bunun yanı sıra bilinen bir durumu daha da anlamlı kılmaktı.
"Şair şiirle bizim hem günlük hayatta yaptığımızdan, hem de bilimsel ve felsefi metinlerde yapılandan daha farklı bir şey "yapar". Şiir sözün belli bir anlamda yeniden doğması, can kazanması, belki dirilmesidir."
📘 İsmet Özel'e göre şiir yaşamın olağan akışındaki "ekmek yeme, ayakkabı giyme" durumlar gibi gerekli fakat nedeni araştırıldığında ciddileşen faaliyetlerdir.
''Sokaktaki adam. 'Ekmek nasıl yenir?' biçimindeki bir soruyu saçma bulur. Biri kalkıp da ona, 'Ayağındaki pabucu nasıl giydin?' diye soracak olursa, delilerle uğraşmaya niyetim yok diye düşünüp belki cevap bile vermez. Ama bu sorular önemli, ciddi sorulardır ve cevapları, 'Şiir nasıl okunur?' sorusunun cevabı kadar çetindir.'
📖 İsmet Özel, iyi bir şiir okuyucusunun nasıl olması gerektiğinin ipuçlarını da verir. Ona göre şiir okumak ciddi bir iştir ve bunu ancak yaşamının bir parçası haline getirenler başarır. Bir şiiri okumak için ona hazırlıklı ve adeta muhtaç olmalıdır. Sanata olan muhtaçlık ideolojilerden ve özentilerden uzak olması gerekir.
"İnsanın insanlarla olan bağlantısı ve insanın çevresiyle olan ilişkisi yüzünden yüreğinde, kafasında beliren çatlak belli bir duyarlık sahibi herkesi şiir okumaya muhtaç hale getirir. Getirmiyorsa artık kafaların, yüreklerin yerli yerinde bir işleyişi kalmamış demektir.
Bu insanların şiir okumaları, okuduklarını siyasetin söz dağarcığına, bilimsel hurafelerin kuru mantığına tercüme etmekten ibaret. Böylece şiirle azdırılmış bir ideoloji, ideolojiyle yere çalınmış bir şiir özentisi kaplıyor zihinleri. Bu yozlaşmanın tek nedeni şiir okumaya girişeceği beklenen kişinin kafasındaki siyaset kalıplarının, soyut inanç kalıplarının müdahaleciliğidir. Bu donuk hayaller, şiirin devingen gerçeğini karartırlar."
📚 Usta kaleme göre şiir, yaşama dair görüşlerimizi ve bunu ispata çalışan delilleri aramak için okunmaz. Bu ancak vakit kaybı olur. Bir şiir, sahip olunan dünya görüşü nedeniyle iyi ya da kötü olarak değerlendirilemez.
"Biz bir şiiri herhangi bir dünya görüşü sahibi olmak ya da bir dünya görüşü içinde haklı delillerle kendimiz beslemek için okumayız. Bu yüzden de şiirin iyi ya da kötü oluşu o şiirde yer alan yargıların doğru veya yanlış kabul edilmesiyle ilgili değildir. Eğer benimsediğimiz düşünceler, sahip olduğumuz değer yargıları dolayısıyla şiir okuyacaksak vakit kaybetmiş olacağız."