Arama
İsmet Özel'e göre şiir nedir, nasıl okunur?
Şiir, edebiyatımızın en kadim türlerinden biridir. Onun nasıl yazılması gerektiği asırlar boyunca tartışılagelen konulardandır. İmgelerle kurulan bu sanatın, şairler adetince tanımı vardır. Edebiyatımızın kendine has şairi İsmet Özel de poetikasında kendi şiiri hakkında önemli açıklamalar yapar. Burada iyi bir şiir okuyucusunun nasıl olması gerektiğinin ipuçlarını verir. Peki, İsmet Özel'e göre şiir nedir, nasıl okunur?
📖 İsmet Özel, iyi bir şiir okuyucusunun nasıl olması gerektiğinin ipuçlarını da verir. Ona göre şiir okumak ciddi bir iştir ve bunu ancak yaşamının bir parçası haline getirenler başarır. Bir şiiri okumak için ona hazırlıklı ve adeta muhtaç olmalıdır. Sanata olan muhtaçlık ideolojilerden ve özentilerden uzak olması gerekir.
"İnsanın insanlarla olan bağlantısı ve insanın çevresiyle olan ilişkisi yüzünden yüreğinde, kafasında beliren çatlak belli bir duyarlık sahibi herkesi şiir okumaya muhtaç hale getirir. Getirmiyorsa artık kafaların, yüreklerin yerli yerinde bir işleyişi kalmamış demektir.
Bu insanların şiir okumaları, okuduklarını siyasetin söz dağarcığına, bilimsel hurafelerin kuru mantığına tercüme etmekten ibaret. Böylece şiirle azdırılmış bir ideoloji, ideolojiyle yere çalınmış bir şiir özentisi kaplıyor zihinleri. Bu yozlaşmanın tek nedeni şiir okumaya girişeceği beklenen kişinin kafasındaki siyaset kalıplarının, soyut inanç kalıplarının müdahaleciliğidir. Bu donuk hayaller, şiirin devingen gerçeğini karartırlar."
📚 Usta kaleme göre şiir, yaşama dair görüşlerimizi ve bunu ispata çalışan delilleri aramak için okunmaz. Bu ancak vakit kaybı olur. Bir şiir, sahip olunan dünya görüşü nedeniyle iyi ya da kötü olarak değerlendirilemez.
"Biz bir şiiri herhangi bir dünya görüşü sahibi olmak ya da bir dünya görüşü içinde haklı delillerle kendimiz beslemek için okumayız. Bu yüzden de şiirin iyi ya da kötü oluşu o şiirde yer alan yargıların doğru veya yanlış kabul edilmesiyle ilgili değildir. Eğer benimsediğimiz düşünceler, sahip olduğumuz değer yargıları dolayısıyla şiir okuyacaksak vakit kaybetmiş olacağız."
📕İsmet Özel, şiir yazmak ile insan olmak arasında bir münasebet kurar. Ona göre sanatçı eserlerinde "bütünü arar".
"Şiir okumak isteriz, çünkü bütüne, bütünümüze, bütün içindeki yerimize varma zorluğunu bu insani ve insan dışı aygıtla yenmek isteriz. Şiir bu anlamda bir 'yerine getirici', bir silah, bir kalkandır."
📘Bir bütün olan şiir imge, ölçü, kelime gibi birimlere ayrılamaz.
"Kelime, sınırlı bir birim değildir. Renk, çizgi, ses gibi ölçüye gelmez. Bir anlamda kelime insandır ve insanın içine, dışına ve bütün yönlere sonsuz genişlemesidir. Şiir kelimenin bir belirti olmasının ötesinde başlayan bir şeydir."
İsmet Özel'den 1 kelime 1 cümle
📖 Şiir önceki veya sonraki edebiyatçıların yapıtlarıyla karşılaştırılmadan yaşadığı zamanın çerçevesinde değerlendirmelidir. Okuyanlar da alışılmış düşünce kalıplarını kırarak, bu anlayışların dışına çıkarak şiir okumalıdırlar. Şiir okuyucusu genellemelerden kaçınmalıdır.
"Her şairin belirgin bir dünyası, her şiirin oturmuş, belirgin bir maddesi vardır. Eğer şiir üzerine konuşulacaksa genel sözlerin, her özel durumda yeniden gözden geçirilmesi, en azından o özel durum uğruna daha da derinleştirilmesi kaydıyla konuşulmalıdır."