Arama
Kelile ve Dimne hakkında bilmeniz gereken 10 detay
Mevlana'dan La Fontaine'e kadar sayısız kaleme ve esere kaynaklık eden Kelile ve Dimne, idarecilere yol gösteren politika ve idare sanatı kitabıdır. Konusuyla ve hikayeleriyle dünyada adeta bir "Kelile ve Dimne edebiyatı" oluştururken yazmalarındaki minyatürlerle de İslam minyatür sanatında dikkat çekici bir geleneğin doğmasına yol açtı.
Otorite kaynağına yakınlık, uzaklık; otoritenin devamını sağlayan temel ilkeler; halk -hükümdar ilişkisi, hükümdar vezir ilişkisi, siyâsî ihtiraslar, ehliyet, beceriklilik, ihanet; hile gibi konular kitap boyunca uzayan sohbetin temel mevzularıdır.
Kitaptaki bölümlerde idarecilere yol göstermek için insan kişiliğini hayvan sembolleriyle karakterize eden alegorik anlatılar kullanılır. Bu yüzden esere "politika ve idare sanatı üzerine beş kitap" şeklinde karşılıklar verilir.
Rivayetlere göre Makedonyalı İskender'in gidişinden sonra halkın başına geçen Debşelîm sınır tanımaz bir despottu. Beydebâ, bu despot kralı usulüne uygun bir şekilde uyarmak, hatalarından vazgeçirmek için bu kitabı yazdı. Öğütlerini hayvanların dilinden veren Beydaba, eserin isimlerini de kitapta geçen iki çakalın isminden seçmiştir. Kelile ve Dimne, yazarının da açıkça belirttiği gibi "seçkinlerin asıl faydayı devşireceği" özel bir kitaptır.
Her masalda önce bir giriş hikâyesi vardır ve bu hikâyede kitaptaki masal ve hikâyelerin nasıl meydana geldiği ve hangi amaçla kaleme alındığı anlatılır. Bir masaldan diğerine geçen anlatıcı, anlatacağı masala ait bir beyit veya kıta söyler. Bu kısım anlatılacak olan masalın bir özeti gibidir. Bu beyit veya kıtayı dinleyenler, 'Bu nasıl olmuş' diye sorarlar ve ardından masal anlatılır. Hikâye veya masalın sonunda aynı beyit ya da kıta tekrar edilir.
Kanuni döneminde Türkçe çevrilen Kelile ve Dimne, daha sonra II. Abdülhamid tarafından saray kütüphanesindeki sağlam bir nüsha verilerek güzel bir şekilde sadeleştirip, gerekirse uygun gördüğü hikmetleri açarak tekrar yazması Ahmed Midhat'tan istenir.
Ahmet Midhat Efendi, Sultan II. Abdülhamid'den aldığı bu emri okuyucularına şöyle nakleder:
"… meydanda bulunan basılı nüshaların yanlış oldukları hükümdarın bilgisinde olduğu gibi bizim gibi âciz miskinlerin ele geçirebilecekleri yazma nüshaların da doğru olmayacaklarını merhamet nazarı ve şahane hikmetlerine alarak kendi özel kütüphanelerinden bir nefis ve doğru nüshayı inayet ve ihsanla 'Ahmed Midhat işte bu nüshayı esas tutsun da yapacağı özeti ona göre yapsın. Garip ve karışık kelimeler kullanma yüküne girişmesin. Diğer yazdığı kitapları gibi bunu da sade, güzel ve anlaşılması kolay bir yolda yazsın, hikâyelerin neticelerinden çıkarılacak hikmetlerden uygun gördüklerini şerh ve izah etsin.' diye ferman buyurmuşlardır"
Kelile ve Dimne'deki bölümler her biri kendi içinde başka hikâyelere açılan 12 bölümden oluşur:
Arslan ve Öküz
Gerdanlı Güvercin (Tasmalı Güvercin)
Baykuşlar ve Kargalar
Maymun ile Kaplumbağa
Âbid ile Gelincik
Tarla Faresi ile Gelincik
Hükümdar ile Fenze Adlı Kuş
Arslan, Âbid ve Çakal
Dişi Arslan, Avcı Süvari ve Çakal
îlaz, Bilaz, îraht
Gezgin ile Kuyumcu
Şehzade ve Arkadaşları