Arama
Malazgirt Destanına Yahya Kemal’in Nazarından Bakmak
Fransa'da bulunduğu zaman zarfında Türk tarihine yeni bir nazarla bakma ihtiyacı duyan ve kendisi için tarihin miladını Malazgirt Zaferi olarak belirleyen Yahya Kemal, Malazgirt'i ve Sultan Alparslan'ı hem şiirlerine hem de yazılarına konu etmiştir. Süleymaniye'de Bayram Sabahı şiirinin anlam ağının temeline Malazgirt'i alan şair Alparslan hakkında da gazel yazmıştır. Bu destansı zaferi Yahya Kemal'in kaleminden sizler için ele aldık.
"Ey şanlı cedd-i ekberimiz, âb-ı tîgının,
Bî-hadd imiş güneş gibi tenvîr savleti..."
🔹 Ey şanlı atamız büyük Alparslan! Senin kılıcının suyundan çıkan nurun gücü güneş gibi hudutsuz imiş!
🔹 Şair gazelin sondan ikinci beyiti olan bu dizelerde doğrudan Sultan Alparslan'ı över ve onun kılıcından çıkan nuru güneşten daha parlak tasvir eder. Sonsuz bir güç atfedilen Alparslan büyük şanlı ceddimiz olarak tarif edilir ki doğrudur da. Sultan Alparslan Anadolu'nun Türk yurdu olması için atılan şanlı adımın büyük öncüsüdür.
◾tîg:kılıç
◾tenvîr: Işıklandırma, aydınlatma
"Tasvîr eder mi böyle şehinşâhı ey Kemâl,
Şimşekten olsa şi´rde tâbîr savleti?"
🔹 Ey Kemal, şiirde ifade kudretin şimşekten olsa bile, böyle bir şahlar şahını tasvire gücün yeter mi?
🔹 Önceki dizede Sultan Alparslan'ın gücünü kılıcından çıkan nurla vurgulayan şair Alparslan'ın gücünün bu dizelerin ötesinde olduğunu, kaleminin gücü şimşekten olsa bile onu yeterince tasvir edemeyeceğini iddia eder.
◾şehinşah: şahlar şahı
"Bir gün, bir mecmuada, Fustel de Coulange'ın esaslı tilmizi olan Profesör ve müverrih Camille Julian'ın bir cümlesini okudum. Bu cümle, benim, milliyetimizin ve vatanımızın teşekkülüne dair dağınık düşüncelerimi birdenbire, yeni bir istikamete şevketti. Camille Julian'ın cümlesi şuydu: "Fransız milletini, bin yılda Fransa'nın toprağı yarattı." Düşünmeğe başladım: Acaba bizi de Malazgirt'ten, 1071'den sonraki sekiz yüz senede Türkiye'nin toprağı yaratmamış mıydı?"
O dönem revaçta olan Türkçülük akımından etkilense de tahsil için gittiği Fransa'dan eve dönen adam olarak ayrılan, Osmanlı tarihine ve Türk medeniyetine bakış açısıyla günümüz düşünce yapısında derin izler bırakan Yahya Kemal, 1071'i Türk tarihinin miladı saymıştır. 1071 öncesi onun için karanlık bir dönemdir.
"Bu Türk muzafferiyetini Avrupa müverrihleri de ayrıca cihan tarihinin bir dönüm noktası sayarlar. Çünkü Türklerin Avrupa ile göğüs göğüse asırlarca sürmüş olan mücadelesi oradan başladı. Haçlı Seferleri tarihini en yeni usulde yazan müverrih Grousset, Haçlı Seferlerini kımıldatan sebebin 1071'de Malazgirt'te Türk Hakanı Alparslan'ın Bizans İmparatoru'nu orada mağlup edip esir etmesi olarak gösteriyor. Bu muharebenin cihan tarihini sarsan böyle derin bir tesiri olmuştur."
Malazgirt'in yalnızca Türkler için değil Batı için de ayrı öneme sahip olduğunu, Avrupa merkezli tarih anlayışına göre de Malazgirt muharebesinin Haçlı Seferlerini tetikleyen nokta sayıldığını beyan eden şair, Malazgirt'in dünya tarihini derinden sarsan bir gerçeklik olduğunu vurgular.
"Malazgirt muzafferiyetinin neticesi olarak, on sene sonra Anadolu fâtihi Kutülmuşoğlu Süleyman'ın Türk atlılarıyle -şimdi Bağdad caddesi dediğimiz yoldan- 1081'de Üsküdar'a gelişi ne kadar düşündüren bir vakıadır. Ayasofya kubbesini, Üsküdar'dan dünya gözüyle gören ilk Türk ordusu budur."
Müslüman Türk ordusunun İstanbul'a ve Üsküdar'ın ufkundan Ayasofya'ya bakışını Malazgirt zaferi sonrasında yapılan fetihlerle bağdaştıran Yahya Kemal, Türkler için fetih rüyasının bu andan itibaren başladığını beyan eder. Anadolu Selçuklularının İznik dolaylarına kadar gelmeyi başarması bu görüşü destekler niteliktedir.